Σάββατο 21 Δεκεμβρίου 2013

Τραπεζική ένωση «απάτη» φτιάχνει η Ευρώπη


Sony Kapoor*

Οι τυμπανοκρουσίες για την τραπεζική ενοποίηση έχουν καταπνίξει τις πιο σημαντικές και επείγουσες συζητήσεις για την αντιμετώπιση της σοβαρής κρίσης στην Ευρώπη. Η ΕΕ συζητά με τέτοια σοβαρότητα πόσο σημαντικό είναι να «επιτευχθεί πρόοδος στην τραπεζική ενοποίηση» που οι πολίτες θα μπορούσαν ακόμη και να πιστεύουν ότι είναι δώρο Θεού προς την ανθρωπότητα – ή τουλάχιστον ότι θα μπορούσε να ανακόψει την κρίση στην ευρωζώνη.Βεβαίως τίποτε τέτοιο δεν ισχύει. Το πακέτο που συμφωνήθηκε για την τραπεζική ενοποίηση αυτή την εβδομάδα αποτελεί, στην καλύτερη περίπτωση,αποπροσανατολισμό από την αντιμετώπιση της κρίσης. Στη χειρότερη περίπτωση, μπορεί να λειτουργήσει αντιπαραγωγικά σε μακροπρόθεσμη βάση.
Η τραπεζική ενοποίηση προέκυψε ως ιδέα στο αποκορύφωμα της κρίσης, όταν η αποχώρηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη ήταν μία ρεαλιστική πιθανότητα και το ενδεχόμενο μαζικής φυγής των καταθετών από τις ευάλωτες τράπεζες της Ισπανίας δεν άφηνε τους Ευρωπαίους αξιωματούχους να κοιμηθούν τη νύχτα.

Δεδομένου του γερμανικού βέτο στα ομόλογα ευρωζώνης και γενικότερα στη δημοσιονομική ενοποίηση, η τραπεζική ενοποίηση προέκυψε ως εναλλακτική. Στόχος θεωρητικά ήταν να ευθυγραμμιστούν όλες οι ευρωπαϊκές τράπεζες, υπό την προστατευτική ομπρέλα της ευρωπαϊκής εποπτείας, η στήριξη των ευρωπαϊκών κεφαλαίων και η ευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων.
Επισημαίνοντας την αμοιβαιοποίηση των κινδύνων που δημιουργούνται από τις τράπεζες, οι αξιωματούχοι ήθελαν να καθησυχάσουν τους πανικοβλημένους καταθέτες, ώστε να κρατήσουν τα χρήματά τους στις τράπεζες της περιφέρειας. Ήταν μία έξυπνη ιδέα που μετέφερε το μήνυμα ότι η πολιτική της ΕΕ δεν βρισκόταν σε αδιέξοδο, ενώ η αλήθεια ήταν ακριβώς το αντίθετο. Αυτό που μείωσε τελικά τον πανικό στις αγορές ήταν η υπόσχεση του Μάριο Ντράγκι, του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ότι θα πράξει «ότι χρειάζεται». Όποιος αποδίδει την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών στην πρόοδο για την τραπεζική ενοποίηση, δεν είναι ειλικρινής.

Η Γερμανία ήταν δύσπιστη θεωρώντας ότι η τραπεζική ενοποίηση είναι ουσιαστικά δημοσιονομική ενοποίηση από την πίσω πόρτα. Και έτσι ήταν. Άλλοι πίστεψαν ότι πρόκειται για ένα ουσιαστικό βήμα για την εύρυθμη λειτουργία της νομισματικής ένωσης μακροπρόθεσμα. Οι πιο θερμοί υποστηρικτές της όμως, συνέχιζαν να«πουλάνε» την τραπεζική ενοποίηση ως μέσο για την αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης και άλλων που θα μπορούσαν να προκύψουν στο μέλλον. Δεδομένου ότι τα πάντα πλέον στηρίζονται στην πρόοδο που επιτυγχάνεται στο μέτωπο της τραπεζικής ενοποίησης, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο επιτυχημένη ήταν η προσπάθειά τους.

Η Γερμανία εξ αρχής έθεσε βέτο στην κατανομή των κινδύνων και του κόστους από τα αποκαλούμενα «κληροδοτημένα προβλήματα» των τραπεζών της περιφέρειας. Έτσι, οι αξιωματούχοι στην Ευρώπη ελεύθερα παραδέχονται ότι η τραπεζική ενοποίηση θα έχει πολύ περιορισμένη σχετικότητα – αν όχι μηδενική – με την αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης. Τι ήταν τόσο επείγον, λοιπόν, που να δικαιολογεί την κατασπατάληση κάθε πολύτιμου πολιτικού κεφαλαίου σε αυτό το έργο;
Σίγουρα μας έχει αποπροσανατολίσει από μέτρα που πραγματικά θα βοηθούσαν τα άμεσα προβλήματά μας. Ακόμη χειρότερα, μπορεί να μεγεθύνουμε τελικά τα ίδια προβλήματα που μας οδήγησαν εξ αρχής στην κρίση. Η ΕΕ έχει μπερδέψει τις προτεραιότητές της, καθώς ωθεί την ολοκλήρωση των χρηματοοικονομικών αγορών, ενώ οι αγορές προϊόντων, υπηρεσιών και εργασίας παραμένουν βαθιά κατακερματισμένες.

Προτού ξεσπάσει η χρηματοοικονομική κρίση είδαμε σε λειτουργία την σκιώδη τραπεζική ενοποίηση, με τις πλεονάζουσες γερμανικές (και όχι μόνο) αποταμιεύσεις να κυνηγούν υψηλότερες αποδόσεις και να περνούν ελεύθερα τα σύνορα. Συνέβαλαν να δημιουργηθούν φούσκες στις αγορές κατοικιών στην Ισπανία και την Ιρλανδία και επέτρεψαν στην ελληνική κυβέρνηση να ξεσαλώσει με το δανεισμό.

Μέχρι εκείνο το μοιραίο Σεπτέμβριο του 2008, αυτές οι διασυνοριακές ροές χρηματοδότησης υπερήφανα χαρακτηρίζονταν απόδειξη της επιτυχίας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Ελάχιστη σημασία δόθηκε στο πως πραγματικά επενδύθηκαν αυτά τα κεφάλαια ή στον αντίκτυπο που είχαν για την πραγματική οικονομία.

Σχεδόν σε μία νύχτα, αυτό το σύμβολο τιμής μετονομάστηκε σε «ανισορροπία». Αυτή η αναγνώριση όμως, η οποία παραδέχεται ότι οι διαβόητες ανισορροπίες στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών αποτελούν πρόβλημα, έγινε πολύ αργά. Όπως παραδεχθήκαμε πολύ αργά ότι η εάν η πραγματική οικονομία είναι κατακερματισμένη τότε δεν έχει τον αντισταθμιστικό μηχανισμό προσαρμογής.
Το πιο σημαντικό μάθημα από την κρίση της ευρωζώνης είναι η επείγουσα ανάγκη να ελαχιστοποιηθεί το κενό ανάμεσα στον ενοποιημένο χρηματοοικονομικό κλάδο και την κατακερματισμένη πραγματική οικονομία. Αυτή ήταν η κινητήριος δύναμη της έκθεσης του Μάριο Μόντι – του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας που έχει πλέον εξαφανιστεί από το προσκήνιο - για το μέλλον της ενιαίας αγοράς. Η ταξιαρχία της τραπεζικής ενοποίησης έχει καταφέρει τον τερματισμό όλων των συζητήσεων για την αναζωογόνηση της ενιαίας αγοράς, την ολοκλήρωση στον κλάδο υπηρεσιών και τη βελτίωση της κινητικότητας των εργαζομένων.

Ότι κι αν συμφωνηθεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την τραπεζική ενοποίηση δεν θα καταφέρει τίποτα για την αντιμετώπιση της μεγάλης κρίσης στην οποία παραμένει βυθισμένη η ευρωζώνη. Τουναντίον. Διευρύνοντας το χάσμα μεταξύ του καλά ενοποιημένου χρηματοοικονομικού κόσμου και της πραγματικότητας μίας διηρημένης αγοράς προϊόντων, υπηρεσιών και εργασίας μπορεί να αυξάνουμε τους κινδύνους για το μέλλον.
Η τραπεζική ενοποίηση - απάτη που βρίσκεται επί τάπητος θα μας προστατεύσει ελάχιστα από αυτούς τους κινδύνους.

*Ο Sony Kapoor είναι διευθυντής του think tank της Re-Define

ΠΗΓΗ: FT.com
www.euro2day.gr

Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2013

Χειμώνας




                                                                        Vivaldi -Four Seasons- Winter
                                                                         Itzhak Perlman

Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2013

Ζώντας με περιέργεια


6/12/1990: Πεθαίνει από δόση ηρωίνης ο Παύλος Σιδηρόπουλος
8/12/1980: Δολοφονείται ο John Lennon

Δυο άνθρωποι με πολλά κοινά στοιχεία και έντονες διαφορές .Χωρίς να κάνουμε παραλληλισμούς και συγκρίσεις- θα ήταν τόσο άτοπο και τόσο απάνθρωπο- έζησαν με κοινό στοιχείο την περιέργεια.
Ψυχαναλυτικά θα λέγαμε ότι είχαν μια κοινή αναφορά στη σχέση με τη μάνα τους.Κρίμα που κανείς ψυχαναλυτής ,από όσο γνωρίζω , δεν έχει ασχοληθεί σε βάθος με αυτό.Δεν νιώθω ικανός να το κάνω εγώ φυσικά, απλά το σημειώνω.

Γεννημένοι "με άστρο" και οι δύο, δεν έπαψαν στιγμή να αναζητούν, να περιεργάζονται τα πάντα γύρω τους και να αναρωτιούνται με το Αριστοτελικό "Τι είναι αυτό;"
Την περιέργειά τους την εξέφρασαν και μέσω της τέχνης τους και μέσω της πολυτάραχης ζωής τους σε πολλά επίπεδα, με σημαντικό προσωπικό κόστος.

Ενεργητικός πασιφιστής ο Lennon,  ο σύγχρονος Μπετόβεν όπως τον αποκαλεί ο Μίκης για την ανανεωτική  μουσική του συνεισφορά,συγκρούεται συνεχώς με το εύκολο και πεθαίνει με αλλόκοτα βίαιο τρόπο.
Λάτρης της ζωής ο Σιδηρόπουλος, πρίγκηπας κανονικός σε ένα  βασίλειο που αρνείται , αναμετριέται ακόμα και με κάτι που αποδείχτηκε πιο ισχυρό από εκείνον και τον οδήγησε στον πρόωρο θάνατο.

Κοινή λατρεία τους η "γυναίκα", το ανεξερεύνητο.Γράψανε στίχους και μουσική για αυτό το τόσο κοντινό -πλην μυστήριο-στο John , το διαρκές αντικείμενο αναζήτησης και πάθους για τον Παύλο.
Με τόση αγάπη , που κατέληξε να είναι ανατρεπτική, όπως όλες οι μεγάλες αγάπες.

Όπως στους παρακάτω στίχους






Τους  παραθέτω και χωριστά σαν στίχους , για να τους αναδείξω  χωριστά από τις υπέροχες μουσικές που καμιά φορά τις υπερκαλύπτουν

Στην Κ.
Όταν κάποιο βράδυ θα σε ξυπνήσει απότομη η κραυγή σου
και τρέξεις στη μαμά σου να το πεις
Και κείνη τρομαγμένη μες στο ψυγείο κλείσει τη φωνή σου
μα θα `ναι αργά μεσάνυχτα και θα `χεις κουραστεί

Όταν θ’ αγαπήσεις το γέλιο σου και την αναπνοή σου
και δεις πως έχεις κάτι να μας πεις
Στο πλάι σου ο άνθρωπος που διάλεξες βιτρίνα στη ζωή σου,
τριάκοντα αργύρια αντίτιμο σιωπής

Πες μας τι θα γίνει αν κάποτε θ’ αγγίξεις το κορμί σου
και το βρεις τσακισμένο απ’ τις πληγές
Και γύρω σου κούκλες χλωμές ανίκανες ν’ ακούσουν τη φωνή σου
κι οι αλήθειες σου να σέρνονται στο πάτωμα γυμνές


"Woman Is The Nigger Of The World"
Woman is the nigger of the world
Yes she is...think about it
Woman is the nigger of the world
Think about it...do something about it

We make her paint her face and dance
If she won't be slave, we say that she don't love us
If she's real, we say she's trying to be a man
While putting her down we pretend that she is above us
Woman is the nigger of the world...yes she is
If you don't belive me take a look to the one you're with
Woman is the slaves of the slaves
Ah yeah...better screem about it
We make her bear and raise our children
And then we leave her flat for being a fat old mother hen
We tell her home is the only place she would be
Then we complain that she's too unworldly to be our friend
Woman is the nigger of the world...yes she is
If you don't belive me take a look to the one you're with
Woman is the slaves of the slaves
Yeah (think about it)

We insult her everyday on TV
And wonder why she has no guts or confidence
When she's young we kill her will to be free
While telling her not to be so smart we put her down for being so dumb
Woman is the nigger of the world...yes she is
If you don't belive me take a look to the one you're with
Woman is the slaves of the slaves
Yes she is...if you belive me, you better screem about it.

[Repeat:]
We make her paint her face and dance
We make her paint her face and dance
We make her paint her face and dance


                                               

Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2013

Βράδια

                         

                                         

                                                                                  Έρχονται βράδια
                                                                   Δημήτρης Μητροπάνος- Βαγγέλης Κορακάκης

Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 2013

Νεό Παραγωγικό Μοντέλο: Μαγαζάκια και Τσιμέντο να γίνει!


Στοιχείο πρώτο: Σύμφωνα με καταγραφή ιδρύσεων νέων εταιριών από την   Endeavor Greece, (και σχετικό δημοσίευμα Καθημερινής, δες εδώ) , το 90% των νέων επιχειρήσεων που ιδρύθηκαν  το 2012 είναι σε μη παραγωγικούς , εξωστρεφείς και καινοτομικούς τομείς, κυρίως δε στους τομείς εστίασης,λιανικής πώλησης ένδυσης και υπόδησηςκ.λ.π. σε σύγκριση με αντίστοιχο ποσοστό 93% το 2008 , πριν αρχίσει η κρίση.
Προφανώς πρόκειται για αναπαραγωγή του παλιού χρεωκοπημένου μοντέλου , όπου το 80% περίπου του ΑΕΠ αναφέρονταν στην εσωτερική ζήτηση, βασισμένη σε δανεικά και σε μια ελάχιστη παραγωγική βάση.Το μέλλον αυτών των επιχειρήσεων ανήκει στα ευκόλως εννοούμενα που παραλείπονται...

Στοιχείο δεύτερο: Σύμφωνα με τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξαγωγέων στο οκτάμηνο 2013 οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 2,6 % σχετικά με το αντίστοιχο διάστημα του 2012( αφαιρουμένων των πετρελαιοειδών).Μόνο η μεγάλη αύξηση εξαγωγών των πετρελαιοειδών οδηγεί το σύνολο των εξαγωγών σε ένα 5,4 % αύξηση (ψιλομυρίζει εσωτερικό λαθρεμπόριο αυτό το άλμα εξαγωγών των πετρελαιοειδών, αλλά ας το αφήσουμε προς το παρόν).

Κορυφαίο στοιχείο: Μέσα σε αυτή την κατάσταση που το μόνο που δεν δείχνει είναι την ανάδυση του περίφημου "νέου αναπτυξιακού προτύπου", αλλά την αναπαραγωγή του ίδιου παλιού και χρεοκωπημένου σε πιο μικρή κλίμακα , αλλά με τις ίδιες ακριβώς ανισορροπίες, έρχεται η χαριστική βολή.
Τα όποια λιγοστά λεφτά που βρίσκονται δίνονται σε δρόμους.

Μάλιστα κύριοι, το πιο σημαντικό, η μεγαλύτερη προτεραιότητα σήμερα για να αναστραφεί η βαθιά ύφεση είναι οι δρόμοι.Τα μπετά και τα τσιμέντα. Τώρα τι ακριβώς θα διακινείται σε αυτούς τους δρόμους όλοι μπορούμε να κάνουμε υποθέσεις.Θα ενώνουν το τίποτε με το πουθενά (όπως έγραφε εύστοχα ο Economist όταν εγκαινιάζονταν η γέφυρα Ρίου Αντιρίου).
Και καλά να πανηγυρίζουν αυτοί που θα ενθυλακώσουν τα λεφτά αυτά.Όλοι οι άλλοι γιατί γιορτάζουν;

Μάλλον μερικοί παρεξήγησαν τον Κέυνς που συμβολικά έγραφε στην Κρίση του '30 , βάλτε έναν να ανοίγει μια τρύπα και έναν να την κλείνει.Άλλο εννοούσε ο μακαρίτης.Δεν εννοούσε ότι αυτό είναι νέο παραγωγικό μοντέλο.

Δυστυχώς οι άνθρωποι δε μαθαίνουν.Επαναλαμβάνουν συνεχώς τα ίδια λάθη, αφού πρώτα τα σιχτιρίσουν για τα δεινά που τους έφεραν.Γιατί τα κίνητρά τους παραμένουν τα ίδια.Και τα μυαλά(μαζί με τα συμφέροντα) κολλάνε.


Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2013

Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα

Του Νίκου Ξυδάκη
Μέσα στη διάχυτη βουβαμάρα εγκλείεται φόβος. Φόβος για το παρόν, φόβος για το μέλλον. Οσα συμβαίνουν, κι όσα δεν συμβαίνουν, τροφοδοτούν διαρκώς αυτό τον φόβο του παρόντος, μια σταθερή δυσφορία, μια αίσθηση ανοικειότητας με την ίδια μας τη ζωή. Διότι απλούστατα δεν γνωρίζουμε πού μάς βγάζει ο δρόμος, δεν έχουμε καμία βεβαιότητα, αισθανόμαστε ανήμποροι να προγραμματίσουμε στοιχειωδώς τον βίο. Αισθανόμαστε να μας πλακώνει ένα ανοίκειο παρόν.

Κοιτάμε λοιπόν διαρκώς προς τα πίσω, στα τετελεσμένα, για να αντλήσουμε ολίγο νόημα, μήπως και με το νόημα του παρελθόντος φωτίσουμε τον ζόφο του παρόντος και φωτίσουμε τη σκολιά οδό προς το μέλλον. Το ξαναδιάβασμα του παρελθόντος μπορεί να είναι προωθητικό· το ίδιο και η επαναπροσέγγιση της παράδοσης, η οικείωσή της στη συγχρονία. Ετσι προχωρούν κοινωνίες και πολιτισμοί – συναναστροφή με τους νεκρούς το έλεγε ο Ιωάννης Συκουτρής.

Αλλά – υπάρχει πάντα ένα αλλά. Αλλά στη δική μας περίπτωση, του κλαψιάρη και έμφοβου νου, εμφιλοχωρεί ένας σοβαρός κίνδυνος: η αναψηλάφηση του παρελθόντος να οδηγεί είτε σε απεγνωσμένη εξωράιση και αφελή αγλαϊσμό του είτε σε δαιμονοποίησή του είτε σε βιαστικές έως γελοίες αναθεωρήσεις – με κοινό παρονομαστή πάντα έναν τερατώδη αναχρονισμό, να προβάλλουμε τους φόβους και τους πόθους μας στο παρελθόν για να του δίνουμε το σχήμα του παρόντος.

Ο αναθεματισμός της Μεταπολίτευσης ως δεξαμενής αρνητικών ρευστών και τοξικών βλαστών, είναι μια τέτοια ατυχής δαιμονοποίηση. Οχι αξιολόγηση, κριτική, αποτίμηση· η Μεταπολίτευση, συμπαγώς και αδιαφοροποίητα, στέλνεται στη χωματερή της ιστορίας. Φυσικά μαζί της θάβουμε τους εαυτούς μας, όπως και όσο υπήρξαμε στη δημόσια σφαίρα.

Το ίδιο και το Πολυτεχνείο: μετά σαράντα χρόνια είναι δύσκολο να καταταγεί στα τρέχοντα ιδεοψυχολογικά σχήματα, αντιστέκεται πεισματικά. Αντί λοιπόν να το κατανοήσουν στο ιστορικό του πλαίσιο και να το ενσωματώσουν σε μια δυναμική αυτογνωσίας, κάποιοι απελπισμένοι αναθεωρητές το μικραίνουν, το χαμηλώνουν, το λοιδορούν, κυρίως το μεταχρονολογούν, το αναχρονίζουν, για να μπορέσουν υποθέτω να το δουν στο μπόι τους, κι έτσι βολικά χαμηλοαναχρονισμένο να χαρακτηριστεί εργαλειακά ή και καφενειακά ως πηγή των παρόντων δεινών του έθνους κ.λπ. κ.λπ.

Από χθες σε αυτό τον χορό των αναχρονισμών μπήκε ολολύζουσα και η Αποστασία. Του ’65, των Ιουλιανών, των γελοιογράφων και των φαιδρών στιχοπλόκων, ό,τι παρά τη φαιδρότητά του εξέφραζε ένα υπαρκτό δίκτυο συνωμοσιών και εκτροπής. Λίγοι από τους πρωταγωνιστές ζουν πια, οι περισσότεροι γνωρίζουμε το κλίμα της εποχής από τις γελοιογραφίες του Μποστ. Ολα άλλαξαν. Κι όμως η αποσκίρτηση βουλευτών από το κομματικό μαντρί, όπως προσφυώς το ονόμαζε ο Ευάγγελος Αβέρωφ, επαναφέρεται ως αρχετυπικό σκιάχτρο, ως το Poltergeist που στοιχειώνει την τρέχουσα πρωθυπουργική δημοκρατία.

Είπαμε: ο παγωμένος έμφοβος νους ξαναπλάθει το παρελθόν. Τη θέση του Μποστ παίρνει ο Γκόγια: Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα, τις κουκουβάγιες της ανοησίας και τις νυχτερίδες της αμάθειας.

Καθημερινή 19/11/2013

Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2013

Από τον υψηλό πυρετό στα δέκατα

                   
                     

                                                                Πυξ Λαξ και Κατσιμιχαίοι- Ανόητες Αγάπες
                  

Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2013

40 χρόνια μετά...

Το γεγονός το θρησκευτικό τυπικό,η αυτονόμησή μας


Στις 17 Νοέμβρη του ’73 εκτινάχθηκε μια λάμψη στο σκοτάδι.

Το γεγονός  θα παρέμενε συγκλονιστικό για τους λίγους συμμετέχοντες και θα αποκρύβονταν σιωπηλά από τους πολλούς απόντες , αν δεν  γίνονταν -ένα χρόνο περίπου αργότερα – απαραίτητο σύμβολο για να καρπίσει μια νέα ιστορική περίοδος.

Ο μεταπολιτευτικός αναδυόμενος ριζοσπαστισμός αναζητούσε τα σύμβολά του.Και δεν είχε και πολλά από τα οποία μπορούσε να πιαστεί. Ένα αμάγαλμα ΕΑΜ και Πολυτεχνείου (με ιστορική σημασία αντιστρόφως ανάλογη με την χρονική απόσταση) στάθηκε αναγκαίο για το κάρπισμά του, την ανάδειξη και τη νοηματοδότησή του.Η «γενιά της Μεταπολίτευσης» πριν καν διαμορφωθεί ως τέτοια, δημιούργησε μια «γενιά του Πολυτεχνείου» που ουδέποτε υπήρξε (δεν μπορεί να αποτελεί γενιά η έκρηξη ελευθερίας λίγων χιλιάδων νέων) αρχικά για να σηματοδοτήσει την δική της αναζήτηση πορείας και σαν μέσο απενοχοποίησης για την δική της σιωπή.Τριάντα τόσα χρόνια μετά, θα την ανασύρει για να προσπαθήσει απελπισμένα να απενοχοποιηθεί για την χρεωκοπία της  χώρας, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.

Και ως προς αυτά τα στοιχεία ο «εορτασμός» του Πολυτεχνείου του ’73, ήταν καρποφόρος ως τις αρχές –μέσα του ’80, όσο δηλαδή διάρκεσε στον ένα ή άλλο βαθμό η ριζοσπαστικοποίηση αυτή.

Μετά ακολούθησε διαβαθμισμένα η «θρησκευτικοποίηση του γεγονότος», με αυστηρό αν και μεταβαλλόμενο τυπικό ακολουθίας. «Γνήσιοι» και «αιρετικοί» εκφραστές και κληρονόμοι του γεγονότος, «ζηλωτές» που φαντασιώνονταν  τα «Πολυτεχνεία της γενιάς τους», οι μάζες να αποχωρούν από την αναπαράσταση του γεγονότος, οι επαγγελματίες να παίζουν όλο και πιο πρωταγωνιστικό ρόλο «Πάπα» ή «Δεσπότη» κατά το δοκούν. «Λείψανα» να περιφέρονται ως άδεια σκεύη, νεοφώτιστοι ή περιστασιακοί «πιστοί» να μπαχαλοποιούν τα πάντα  υποδυόμενοι το νέο ριζοσπαστισμό, γκουρού να προβαίνουν σε διακηρύξεις  επί παντός του επιστητού ως ομιλούσες κεφαλές. Ξεφτίλα.Ύβρις.

40 χρόνια μετά, ήρθε- καθυστερημένα- ή ώρα να τελειώνει το θρησκευτικό αυτό τυπικό και η ιλαροτραγική αναπαράσταση της Ύβρεως.

Η Κοινωνία δεν την έχει ανάγκη.Ούτε αποθυματοποιείται μέσω αυτής , ούτε μπορεί να αναζητήσει έμπνευση μέσα από αυτό. Το καθήκον και η υποχρέωση της Μνήμης , δεν υλοποιείται μέσω της γελοιοποίησης και του εξευτελισμού.Θα βρει άλλους , πιο παραγωγικούς και δημιουργικούς τρόπους να ενσωματώσει τη Μνήμη στην αναζήτηση και στην αγωνία για μια νέα πορεία.Και προς τούτο  ας ξεκινήσει  με επίγνωση να αναγνωρίσει το τέλος της λειτουργικότητας ενός θρησκευτικού τυπικού , ακόμα και σε επίπεδο συμβόλων.

Η Αριστερά , με σεβασμό και ιστορική μνήμη, ας αποκοπεί από ομφάλιους λώρους και ας αναζητήσει αν μπορεί νέους χυμούς αναζωογόνησης της. Ας αποκόψει αν χρειαστεί  από το σώμα της  παλιμπαιδίζοντες  ώριμους και κενολόγους νεανίες. Ας αναμετρηθεί με τα προβλήματα του καιρού μας και ας κρατήσει από το «γεγονός» τη μνήμη της ελευθερίας, της πρωτότυπης αναζήτησης , της δημιουργικής δράσης χωρίς κλισέ και αναμάσημα των Ευαγγελίων.

Η Νεολαία, ας αναδείξει τα πιο δημιουργικά και ανατρεπτικά της στοιχεία με νέους, προσιδιάζοντα στα δικά της χαρακτηριστικά τρόπους. Ας  διαπράξει την δική της παραγωγική «πατροκτονία».Δε μπορεί να είναι ανατρεπτική όταν αμφισβητεί τους προπάτορές της με τον μιμητικά ίδιο τρόπο που εκείνοι αμφισβητούσαν σε παρελθόντα χρόνο τους δικούς τους.Είναι βαθιά συντηρητική όταν το κάνει και μάλιστα με ένα πιθηκισμό που αγγίζει το γελοίο και δείχνει τεράστια έλλειψη σεβασμού προς συγκλονιστικές  στιγμές που η ίδια δεν έχει ζήσει.

Μια ζωντανή κοινωνία, μια ζωντανή Αριστερά, μια ζωντανή Νεολαία δεν έχει ανάγκη από  λείψανα, από κάρες αγίων και τίμια ξύλα.Ας τα θάψει με σεβασμό και τιμή και ας αναζητήσει την αναβίωση της Μνήμης σε δικά της πράγματα και δημιουργήματα.Αλλιώς είναι καταδικασμένη να ταφεί μαζί τους.Και με τον πιο τραγικό τρόπο μάλιστα.


Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2013

Η Γερμανία είναι «βαρίδι» στον πλανήτη

του Martin Wolf

H κριτική που πονάει είναι πιθανότατα δίκαιη. Κι αυτό ίσως εξηγεί την οργή του Βερολίνου την περασμένη εβδομάδα για την κριτική που έκανε το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών στο τεράστιο και καλά φυλαγμένο εμπορικό του πλεόνασμα.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε στο αμερικανικό υπουργείο ότι δήλωσε αυτό που κανένας εταίρος της χώρας δεν τολμά να πει: «Η Γερμανία διατηρεί ένα μεγάλο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών καθ' όλη τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης».
Αυτό «απέτρεψε την επανισορρόπηση» των άλλων χωρών της ευρωζώνης και δημιούργησε «ροπή προς τον αποπληθωρισμό στην περιοχή, καθώς και στη διεθνή οικονομία».
Το ΔΝΤ έχει εκφράσει ανάλογες ανησυχίες.

Το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών απάντησε ότι το πλεόνασμά του «δεν αποτελεί αιτία ανησυχίας,ούτε για τη Γερμανία, ούτε για την ευρωζώνη, ούτε για τη διεθνή οικονομία».
Ένας εκπρόσωπος δήλωσε ότι η χώρα «συνεισφέρει σημαντικά στην παγκόσμια ανάπτυξη μέσω εξαγωγών και εισαγωγών εξαρτημάτων για τελικά προϊόντα». Αυτή η αντίδραση ήταν προβλεπόμενη και εσφαλμένη. Το πλεόνασμα, που προβλέπεται από το ΔΝΤ στα 215 δισ. δολ. φέτος (περίπου όσο και της Κίνας), είναι πράγματι μεγάλο θέμα, πάνω απ' όλα για το μέλλον της ευρωζώνης.
Τα εξαγωγικά πλεονάσματα δεν αντικατοπτρίζουν μόνο την ανταγωνιστικότητα, αλλά επίσης και την υπερβολή της παραγωγής σε σχέση με τη δαπάνη. Οι πλεονασματικές χώρες εισάγουν τη ζήτηση την οποία δεν παράγουν εσωτερικά. Όταν η παγκόσμια ζήτηση είναι ισχυρή, αυτή η ανάγκη δεν προκαλεί πρόβλημα, αφού τα χρήματα που δανείζονται οι ελλειμματικές χώρες επενδύονται σε δραστηριότητες οι οποίες εν τέλει εξυπηρετούν τα χρέη που δημιουργούνται. Δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει συχνά, επειδή εν μέρει οι ελλειμματικές χώρες υποχρεώνονται, από την προσφορά φθηνών εισαγωγών από πλεονασματικές, να επενδύουν σε μη εμπορεύσιμες δραστηριότητες, που δεν στηρίζουν την εξυπηρέτηση των εξωτερικών χρεών
.
Υπό τις σημερινές συνθήκες, όμως, όπου τα βραχυπρόθεσμα επίσημα επιτόκια βρίσκονται κοντά στο μηδέν και η ζήτηση πάσχει από χρόνιο έλλειμμα σε όλο τον πλανήτη, η εισαγωγή της ζήτησης από μια πλεονασματική χώρα είναι ανάλγητη: διογκώνει την παγκόσμια οικονομική αδυναμία.
Οπότε είναι αναμενόμενο ότι στο β΄ τρίμηνο του 2013 το ΑΕΠ της ευρωζώνης ήταν 3,1% χαμηλότερα από το προ της κρίσης ζενίθ και 1,1% από ό,τι δύο χρόνια πριν. Οι οικονομίες του πυρήνα με τις υψηλές αξιολογήσεις απομυζούν ζήτηση, αντί να προσθέτουν. Γι' αυτό και η ευρωζώνη βουλιάζει προς τον αποπληθωρισμό. Στην τελευταία μέτρηση ο ετήσιος δομικός πληθωρισμός ήταν 0,8%. Αφού η ζήτηση είναι τόσο αδύναμη, ο πληθωρισμός μπορεί να πέσει και πιο χαμηλά. Αυτό όχι μόνο απειλεί να ρίξει την ευρωζώνη σε μια ιαπωνική παγίδα αποπληθωρισμού, αλλά επιπλέον αποκλείει και τις απαραίτητες μεταβολές στην ανταγωνιστικότητα όλης της περιοχής.

Οι χώρες που πλήττονται από την κρίση υποχρεώνονται να υποστούν απευθείας αποπληθωρισμό. Γίνεται έτσι αναπόφευκτη η πολύ υψηλή ανεργία. Και παράλληλα αυξάνεται η πραγματική αξία του χρέους.

Οι πολιτικές που επιβλήθηκαν στην ευρωζώνη, υπό τις οδηγίες της Γερμανίας, ήταν βέβαιο ότι θα έχουν αυτό το αποτέλεσμα, με δεδομένη την καταστροφική επίπτωση που έχει στη ζήτηση η απόλυτη δημοσιονομική λιτότητα. Σε πρόσφατη έκθεση για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο Jan in 't Veld ισχυρίζεται ότι η δημοσιονομική πολιτική της λιτότητας έχει προκαλέσει, μεταξύ του 2011 και του 2013, συνολικές απώλειες παραγωγής που αντιστοιχούν στο 18% του ετήσιου ΑΕΠ της Ελλάδας, στο 9,7% της Ισπανίας, στο 9,1% της Γαλλίας, στο 8,4% της Ιρλανδίας και ακόμη και στο 8,1% της Γερμανίας. Αναπόφευκτα, είναι σχεδόν αδύνατον να μπορέσει η νομισματική πολιτική να αντιμετωπίσει την κατάσταση.
Πριν από την κρίση, θα μπορούσε να αποδώσει επεκτείνοντας την πίστωση στις χώρες που εν τέλει βούλιαξαν, πάνω απ' όλα στην Ισπανία. Σήμερα, δουλεύει σε ένα περιβάλλον με αδύναμο τραπεζικό σύστημα, τεράστια χρέη στις χώρες της κρίσης και αποφυγή του δανεισμού στις πιστώτριες.
Η καλύτερη μέθοδος για να αποδώσει μια πιο επιθετική νομισματική πολιτική είναι με υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ. Αν, για παράδειγμα, η ΕΚΤ ήθελε να αναλάβει μεγάλης κλίμακας ποσοτική χαλάρωση, αγοράζοντας τα ομόλογα των μελών της αναλογικά με τις μετοχές τους στην κεντρική τράπεζα, το πιο πιθανό αποτέλεσμα θα ήταν να πέσει το ευρώ. Όμως αυτό θα διόγκωνε την τάση που έχει η ευρωζώνη, η οποία λειτουργεί υπό τη γερμανική επιρροή, να επιβάλει την προσαρμογή της στον υπόλοιπο κόσμο.

Καθώς οι ευάλωτες χώρες συρρικνώνουν τα εξωτερικά τους ελλείμματα, ενώ η βασική πιστώτρια παραμένει σε πλεόνασμα, η ευρωζώνη δημιουργεί τεράστια εξωτερικά πλεονάσματα. Η αλλαγή από το έλλειμμα στο πλεόνασμα προβλέπεται από το ΔΝΤ ότι θα είναι 3,3% του ΑΕΠ της ευρωζώνης μεταξύ των ετών 2008 και 2015.

Με δεδομένο το έλλειμμα ζήτησης στην ευρωζώνη, η μεταβολή ίσως θα πρέπει να είναι ακόμη μεγαλύτερη, αν, τουλάχιστον, θέλουν τα ευάλωτα κράτη να έχουν μια ελπίδα να μειώσουν την ανεργία.
Είναι μια ανάλγητη στρατηγική για τον πλανήτη. Οι ΗΠΑ έχουν κάθε δίκιο να διαμαρτύρονται, όπως και άλλοι είχαν το δικαίωμα να διαμαρτύρονται για παλαιότερες αμερικανικές ρυθμιστικές αποτυχίες.
Θα είναι αδύνατον, όμως, να πετύχει η ευρωζώνη την ευημερία με βάση την ανάπτυξη μέσω εξαγωγών. Είναι πολύ μεγάλη για κάτι τέτοιο. Πρέπει, επίσης, να πετύχει την εσωτερική επανισορρόπηση. Μέχρι τώρα, όπως δείχνει και τοWorld Economic Outlook Οκτωβρίου του ΔΝΤ, η μαζική κατάργηση θέσεων εργασίας έχει φέρει την ανταγωνιστικότητα και η κατάρρευση της εγχώριας ζήτησης είναι αυτή που έχει μειώσει τα εξωτερικά ελλείμματα στις χώρες της κρίσης. Δηλαδή, η επιτυχία της προσαρμογής βρίσκεται στην άλλη πλευρά του νομίσματος, στην οικονομική βουτιά και στην ιλιγγιώδη ανεργία. Όμως, έστω κι έτσι, το ΔΝΤ δεν διαβλέπει καμία σημαντική μείωση στις καθαρές υποχρεώσεις. Οι χώρες αυτές θα παραμείνουν ευάλωτες.

Τι συμβαίνει, λοιπόν, με δυο λόγια; Οι απαντήσεις είνα οι εξής: Ο αποπληθωρισμός αρχίζει να έρπει στην επιφάνεια. Μαζική ανεργία. Καμία εσωτερική επανισορρόπηση και υπερβολική εξάρτηση από την εξωτερική ζήτηση. Κι όμως, όλα αυτά θεωρούνται αποδεκτά, επιθυμητά, ακόμη και ηθικά, μια πραγματική επιτυχία. Γιατί; Οι εξηγήσεις που δίνονται είναι μύθοι. Η κρίση οφειλόταν σε δημοσιονομική ασωτία και όχι σε ανεύθυνες διακρατικές ροές πιστώσεων. Η δημοσιονομική στρατηγική δεν παίζει ρόλο στη διαχείριση της ζήτησης. Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την κεντρική τράπεζα είναι ένα βήμα προς τον υπερπληθωρισμό. Και η ανταγωνιστικότητα καθορίζει τα εξωτερικά πλεονάσματα, όχι την ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ανεπαρκούς ζήτησης.

Αυτοί οι μύθοι δεν είναι ακίνδυνοι, ούτε για την ευρωζώνη ούτε για τον πλανήτη. Αντιθέτως, κινδυνεύουν είτε να παγιδεύσουν τα αδύναμα κράτη μέλη σε ημιμόνιμη ύφεση είτε να καταλήξουν, στο τέλος, σε μια αγωνιώδη διάλυση του ίδιου του ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, το ευρωπαϊκό έργο θα εκπροσωπήσει τότε όχι την ευημερία, αλλά την ανέχεια. Όχι την συνεργασία, αλλά τον πόνο.
Και θα γίνει μια τραγική ιστορία.

FT- www.euro2day.gr

Πέμπτη 31 Οκτωβρίου 2013

Τι είναι η σύπτωση;

Του Σπύρου Κιτσινέλη (www.protagon.gr)

Tη μέρα που ανακοινώθηκε το βραβείο νόμπελ χημείας, με πήραν τηλέφωνο από έναν ραδιοφωνικό σταθμό και με ρώτησαν αν ήθελα να βγω στον αέρα για να μιλήσω γι' αυτό και για το βραβείο φυσικής που είχε ανακοινωθεί την προηγούμενη, δίνοντας μια κατανοητή για το ευρύ κοινό περιγραφή και των δύο. Με πολλή χαρά δέχτηκα και η συζήτηση πήγε μια χαρά. Λίγες ώρες αργότερα με ξαναπαίρνουν από άλλον ραδιοφωνικό σταθμό και μου ζητάνε να βγω να συζητήσω και μαζί τους ένα θέμα. «Για τα νόμπελ;» ρωτάω την παρουσιάστρια και μου απαντά «όχι, για τις συμπτώσεις». Δεν βαριέσαι, λέω μέσα μου... μια ευκαιρία είναι κι αυτή για περισσότερη επικοινωνία επιστήμης, εφόσον ήδη ήξερα πώς θα προσέγγιζα το θέμα ορθολογιστικά. Άσε που ήμουν σπίτι και δεν χρειαζόταν να βγω έξω, αλλά απλά να περιμένω να μου τηλεφωνήσουν.
Η μέρα περνά και το τηλέφωνο χτυπά την ώρα που μου είχαν πει. Προλαβαίνω να ακούσω, όσο περιμένω, ότι μιλούν για σχέσεις, πρώην συντρόφους, αναπάντεχες συναντήσεις κτλ. Νομίζω ότι δεν έπεισα τα κατά τα άλλα ευγενικά κορίτσια με τις απαντήσεις μου, εφόσον σε κάθε μου εξήγηση και επιχείρημα η δική τους αντίδραση ήταν ένα αόριστο «διαφωνώ» ή επανάληψη της αρχικής ερώτησης περί «μυστικών δυνάμεων». Άνθρωπος είμαι και εγώ οπότε έχω πέσει στην παγίδα του να βλέπω μόνο αυτό που θέλω αλλά είμαι επιστήμονας και πρέπει να ψάχνω τη μεγαλύτερη εικόνα. Αν το κάνεις αυτό, τότε βλέπεις ότι πολλά εξηγούνται δίχως να καταφεύγεις στην αυθαίρετη μεταφυσική. Τι κάνει λοιπόν τους ανθρώπους να βλέπουν τις συμπτώσεις ως ενδείξεις μυστήριων συμπαντικών παιχνιδιών με επίκεντρο αυτούς; Δύο είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες: Ψυχολογία και πιθανότητες. Το ένα έχει να κάνει με το πώς συμπεριφερόμαστε γενικά στη ζωή όλοι μας και το δεύτερο με την άγνοιά μας για τα νούμερα και τις πιθανότητες.
Στο θέμα της ψυχολογίας το πρόβλημα είναι γνωστό και το αναφέρω συχνά σε άρθρα μου. Οι άνθρωποι λειτουργούν με επιλεκτική μνήμη ή επιλεκτική συγκράτηση πληροφοριών με στόχο απλά να επιβεβαιώσουν τη συναισθηματική απόφαση που έχουν ήδη πάρει (confirmation bias – προκατάληψη επιβεβαίωσης). Τι κι αν έχουν τόσες διαφορές δυο Αιγόκεροι... εσύ αν πιστεύεις στα ζώδια θα δεις μόνο τα κοινά. Τι κι αν πήγες σε εκατό μαγαζιά και δεν πέτυχες τον πρώην... στο εκατοστό πρώτο που θα τον δεις, θα ανατριχιάσεις με το γεγονός ότι το σύμπαν ασχολείται με τον χωρισμό σου. Τι κι αν σκέφτηκες εκατό ανθρώπους που ΄χεις να δεις χρόνια και κανείς δεν σε πήρε αμέσως τηλέφωνο... ένας να το κάνει, κάποια στιγμή, σου αρκεί για να πιστέψεις ότι τα αστέρια σού μιλάνε.
Ο άλλος παράγοντας έχει να κάνει με τις πληροφορίες που αγνοούμε. Το γνωστό πρόβλημα των γενεθλίων είναι ένα παράδειγμα. Η πιθανότητα δύο άνθρωποι να έχουν μαζί γενέθλια ξεπερνά το 50% με μόνο 23 ανθρώπους σε ένα δωμάτιο. Μπορεί να υπάρχουν 366 διαφορετικά γενέθλια, αλλά τα μαθηματικά των πιθανοτήτων μάς δίνουν πολλές φορές απαντήσεις που πάνε κόντρα στη λαθεμένη διαίσθησή μας.
Ένα θέμα που συνδυάζει τους παράγοντες της ψυχολογίας και των αριθμών είναι τα όνειρα για τα οποία έχω γράψει, παλαιότερα, άρθρο. Ένα όνειρο κάθε νύχτα σημαίνει δέκα χιλιάδες όνειρα σε 30 χρόνια. Και ένα στα χίλια να πέφτει κοντά σε κάποιο μεταγενέστερο γεγονός, σε συνδυασμό με το ότι η μνήμη μας θα λειτουργήσει επιλεκτικά και θα προσαρμόσουμε το γεγονός στο έτσι κι αλλιώς ασαφές όνειρο, θα 'χεις σε αυτή τη διάρκεια των 30 ετών τουλάχιστον 10 «προφητικά» όνειρα.
Όπως πάντα, προσπάθησα να προσεγγίσω το θέμα με λογική και να μιλήσω για τους λόγους που αντιμετωπίζουμε μερικά περιστατικά ως περίεργες συμπτώσεις, ενώ δεν είναι τίποτε άλλο από τυχαιότητες ή αναμενόμενα περιστατικά - για όσους γνωρίζουν την επιστήμη και τους αριθμούς από πίσω. Όμως, όπως ήδη είπα, μάλλον δεν μπόρεσα να πείσω τη συγκεκριμένη ευχάριστη ραδιοφωνική παρέα με κανένα επιχείρημα. Μάλιστα, μετά τον αποχαιρετισμό τους πρόλαβα να ακούσω να με αποκαλούν «ορθολογιστή», δίνοντας έτσι εξήγηση στο γιατί ήμουν τόσο κολλημένος με τη λογική μάλλον. Και πιστεύω ότι ο χαρακτηρισμός «ορθολογιστής» δεν είναι θετικός στη χώρα μας. Είναι προτιμότερο να είσαι «πιο ψαγμένος», δηλαδή να πιστεύεις σε ό,τι ακούγεται ωραίο, χωρίς να το ψάχνεις.
Υ.Γ από anestios: Πολύ καλό άρθρο (όπως και αυτό στο οποίο παραπέμπει για τα όνειρα).Σε μια φάση που έχουμε τρελλαθεί κανονικά (με την έννοια της απώλειας κάθε είδους νοηματοδότησης με βάση τον ορθό λόγο), ας μιλήσει κάποιος και την φωνή της κοινής κατακτημένης λογικής.Είπαμε, κρίση κρίση, αλλά μην γίνουμε όλοι "ψεκασμένοι" κάθε είδους και μορφής.Όλο κάτι "άλλο" συμβαίνει και κλείσιμο του ματιού , που παραπέμπει γύρευε σε τι εγκόσμιες και υπερκόσμιες δυνάμεις.Ας αναλάβουμε και μόνοι μας την ευθύνη του εαυτού μας , με γνώση και ορθολογισμό.Αν δε μπορούμε να το κάνουμε ας αφήσουμε διάφορους "ισχυρούς " να μας παρακολουθούν και να αποφασίζουν αυτοί .
Εντάξει όλοι έχουμε ανάγκη παρηγορίας, αλλά μην ξεχάσουμε και τι είμαστε.Σιχτίρι πια!

Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2013

Δρόμοι που χάθηκα


Μικρή αναφορά στον Τάσο Λειβαδίτη


"... οι επαναστάτες είναι ανήσυχοι για το μέλλον, οι εραστές για το παρελθόν, οι ποιητές έχουν επωμιστεί και τα δύο..." Τάσος Λειβαδίτης

                   


"... Καιρό τώρα δε χτύπησε κανείς την πόρτα μας κι ο ταχυδρόμος έχει
αιώνες να φανεί. Α, πόσα γράμματα, πόσα ποιήματα
που τα πήρε ο άνεμος του Νοεμβρίου. Κι αν έχασα την ζωή μου
την έχασα για πράγματα ασήμαντα: μια λέξη ή ένα κλειδί, ένα
χτες ή ένα αύριο
όμως οι νύχτες μου έχουν πάντα ένα άρωμα βιολέτας...

Κι η μουσική σκέφτομαι είναι η θλίψη εκείνων που δεν πρόφτασαν ν'
αγαπήσουν." 

 (Άνεμος Νοεμβρίου)         

Δευτέρα 28 Οκτωβρίου 2013

Για τη Μνήμη


Μέρες μνήμης  γεννάνε  ερωτήματα για το θέμα της μνήμης σαν μηχανισμό και  την σχέση με την λήθη και τη λησμονιά(που είναι φάρμακα αλλά και φαρμάκια στη ζωή των ανθρώπων).Λέγονται και γράφονται πολλά, συνήθως κλισέ «παιδαγωγικού « χαρακτήρα, με ιδιαίτερη αναφορά στους νεότερους .

Μια σημαντική κατά τη γνώμη μου πλευρά είναι πως συγκροτείται η μνήμη.Είτε σε προσωπικό είτε σε συλλογικό επίπεδο.Θεωρώ σαν βάση του συλλογισμού μου περί αυτό, το ίδιο που θεωρώ και για την γνώση.Όπως λέμε ότι «γνώση είναι αυτό που μένει όταν ξεχάσουμε αυτό που μελετήσαμε», θεωρώ ότι κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τη συγκρότηση της μνήμης.Δηλαδή μια διαδικασία αφαιρετική ,που εστιάζει σε ορισμένες πλευρές , αφαιρώντας  κάποιες άλλες και συγκροτεί μια αφήγηση.Το ποια στοιχεία θα διαλέξει είναι μια διαδικασία διαμεσολαβούμενη από προσωπικά, κοινωνικά, ιστορικά και ιδεολογικά κριτήρια και φίλτρα, ακόμα και από περιστασιακές ανάγκες.

Εν γένει  ο εγκέφαλος από νευροβιολογική άποψη ανασύρει σε κάθε νέο στοιχείο κάτι αποθηκευμένο ήδη που «μοιάζει» με τη νέα παράσταση , το συνδέει με αυτό.Λειτουργεί δηλαδή «κατ΄οικονομία».Αλλά αυτή είναι η πρωταρχική αντίδραση σε νέα πληροφορία.

Ως κοινωνικά, άρα και ιδεολογικά –με την έννοια της ένταξης σε μιά «αφήγηση» εκ των προτέρων δεδομένης- όντα οι άνθρωποι πάνε παραπέρα.Και εκεί ο μηχανισμός αποκτά χαρακτηριστικά πέραν  του προσώπου του καθενός. Με αυτή την έννοια η συγκρότηση της μνήμης –ακόμα και της προσωπικής μνήμης- είναι μια κοινωνική διαδικασία. Πολύ περισσότερο δε όταν αναφερόμαστε σε συλλογική μνήμη σε οποιοδήποτε επίπεδο.

Με αυτές  τις σκέψεις θυμήθηκα μια εξαιρετική ιστορία του Μπόρχες για τον «Μνήμονα Φούνες».
Ο σχετικός ήρωας , θύμα ενός ατυχήματος μένει ανάπηρος.Έχει όμως μια εξαιρετική καταγραφική μνήμη, μόνο καταγραφική όμως αδυνατεί να συγκροτήσει τις απομνημονεύσεις του σε μνήμη.
Θυμάμαι ένα χαρακτηριστικό τμήμα της αφήγησης της συνομιλίας του με το Μπόχερς και το μεταφέρω από μνήμης:

Θυμάμαι όχι μόνο το κάθε φύλλο, του κάθε δέντρου, του κάθε δάσους που έχω δει, αλλά και τη συγκεκριμένη του μορφή κάθε φορά που το είδα και το ξαναείδα.

Τελικά κύριε, η μνήμη μου είναι ένας σωρός από σκουπίδια

Τετάρτη 23 Οκτωβρίου 2013

Η μελαγχολία της ευτυχίας


Μάνος Χατζιδάκις


           

Νίτσε
Ο  κίνδυνος του πιο ευτυχισμένου – να ‘χεις εκλεπτυσμένες αισθήσεις και λεπτό γούστο· να ‘σαι συνηθισμένος σ’ ό,τι πιο εκλεκτό και εξαίσιο έχει το πνεύμα, σα να ‘ταν αυτό απλώς η πιο σωστή και κατάλληλη τροφή· να χαίρεσαι μια δυνατή, θαρραλέα, παράτολμη ψυχή· να περνάς μέσα από τη ζωή με ήρεμα μάτια και σταθερό βήμα, έτοιμος πάντα για τις πιο ακραίες καταστάσεις όπως σε μια γιορτή και γεμάτος από τον πόθο για κόσμους και θάλασσες, ανθρώπους και θεούς που δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμα· να ακούς κάθε ευδιάθετη μουσική σαν να ‘ταν σημάδι ότι παράτολμοι άνθρωποι, στρατιώτες, ποντοπόροι χαρίζουν στον εαυτό τους εκεί μια βραχύχρονη ανάπαυση και ευχαρίστηση και ξαφνικά, μέσα στη βαθύτατη απόλαυση της στιγμής, νικιούνται από τα κλάματα κι απ’ όλη τη βυσσινιά μελαγχολία του ευτυχισμένου: ποιος δεν θα ‘θελε να ‘ναι όλα αυτά κατοχή του, κατάστασή του!  "                                                                                                                                                                                 

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2013

Οι 58, το κείμενο και το υποκείμενο

Ένα κεντρικό επίδικο αντικείμενο συζήτησης  πάντα στην πολιτική θεωρία και  πρακτική είναι το λεγόμενο ζήτημα της «υποκειμενικής συγκρότησης».Δεν θα βρεθεί ιστορική περίπτωση συγκρότησης πολιτικού υποκειμένου που δεν θα βρίθει συζητήσεων όχι για το «τι θέλουμε» αλλά πάνω από όλα για το «τι και πως να το κάνουμε».Συχνά το ζήτημα αυτό εμπλέκεται και συσκοτίζεται με το λεγόμενο «οργανωτικό» .Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις όμως , δεν μπορεί να αποκρυβεί η πολιτική ουσία της αντιπαράθεσης μεταμφιεσμένης πίσω από φαινομενικά τεχνικά  οργανωτικά θέματα.

Σχεδόν πάντα μια προσπάθεια υποκειμενικής συγκρότησης, πλην του «οργανωτικού» εμπλέκεται σε μια συζήτηση για ένα «κείμενο», μια «πλατφόρμα» ή ένα «μανιφέστο».
Όπως έχει αποδειχθεί επανειλημμένως , ακόμα και αν ένα κείμενο μείνει στην Ιστορία, ποτέ δεν είναι το καθοριστικό της προσπάθειας. Απλά μπορεί να είναι σημείο αναφοράς σε συμβολικό επίπεδο, ακόμα και αν εκ των υστέρων αποκτά νοηματοδότηση που αγγίζει τα όρια της πολιτικής μυθολογίας.Εκείνο που μπορεί να δώσει πολιτική –ακόμα και ιστορική-διάσταση σε ένα κείμενο, είναι η δυναμική που σηματοδότησε, έκφρασε ή ακόμα και πυροδότησε.Σε τελική ανάλυση , μόνο αν αφυπνίσει και θέσει σε κίνηση κοινωνικές δυνάμεις ή/και παρέχει πολιτικό πρόταγμα που κινητοποιεί δυνάμεις , θα έχει μια σημασία. Είναι δηλαδή η εκ των υστέρων πολιτική διάσταση που παίρνει και την οποία μερικές φορές ούτε οι συγγραφείς του δεν φαντάζονται. Είναι ο συγχρονισμός του με ανάγκες πραγματικές που μέσα από το πρόταγμα αυτό βρίσκουν προσανατολισμό, είναι οι δυνάμεις που τίθενται σε κίνηση, που θα καθορίσουν την προοπτική του σαν νοηματοδότηση και παρακαταθήκη.Ποτέ ένα κείμενο , μια πρωτοβουλία αποτυπωμένη σε κείμενο δεν κινητοποιεί κάτι που δεν υπάρχει.Και ελάχιστη σημασία έχει αν θα είναι καλογραμμένο, αναλυτικό ή συνθετικό,πλούσιο ή φτωχό, μαχητικό ή συναινετικό.

Ενδεικτικά και χωρίς καμία αξιολόγηση, η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ή το Κομμουνιστικό Μανιφέστο , δεν θα ήταν σημαδιακά στην Ιστορία έξω από τα γεγονότα κίνησης κοινωνικών δυνάμεων που εξέφρασαν.  Στα καθ’ ημάς πάλι η Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη ή το Κοινό Πόρισμα ΚΚΕ-ΕΑΡ το ’89, δεν έχουν καμία αξία ως κείμενα αν δεν τα δούμε σαν στοιχεία μιας «στιγμής», μιας μεγάλης πολιτικής πρωτοβουλίας.Τέλος, ποιος ασχολήθηκε ποτέ με τα κείμενα που συνόδευαν μεγάλες ιδρυτικές πρωτοβουλίες όπως το Συνέδριο του Επινέ στη Γαλλία ή την ίδρυση της Ελιάς στην Ιταλία;Οι «στιγμές»  όμως έμειναν και αποτελούν πολλά χρόνια μετά σημεία αναφοράς, ακόμα και παραδείγματα για ανάλογες πρωτοβουλίες  σήμερα, έστω και αν μερικές φορές αγγίζει  τα όρια της «φάρσας» ο τρόπος με τον οποίο  γίνονται  οι αναγωγές.

Ερχόμενοι στο «κείμενο»- έκκληση των «58» τώρα και τη συζήτηση για την Κεντροαριστερά. Χωρίς έκπληξη ομολογώ παρακολούθησα διάφορες απόψεις που διατυπώθηκαν επ’ αυτού, όλες σχεδόν με σκοπιμότητες, αλλά πως θα μπορούσε να είναι αλλιώς; Από το ότι «είναι ένα καλό κείμενο» και ότι είναι «σημείο τομής», μέχρι το «ποιοί το υπογράφουν και τι σκοπούς εξυπηρετούν» και ακόμα και ανόητες απόψεις του στυλ «αφού δεν καταδικάζει τα μνημόνια, τι να λέμε τώρα...».

Δηλώνω προκαταβολικά ότι πάρα πολλούς από τους υπογράφοντες εκτιμώ ιδιαίτερα για τη δουλειά τους σε διάφορες πλευρές και την θετική συνεισφορά τους στο δημόσιο διάλογο.Για τον δε φερόμενο ως συγγραφέα του Γιάννη Βούλγαρη, έχω πολλές φορές δημοσιεύσει αναλύσεις του και θα συνεχίσω να το κάνω , γιατί και από τα άρθρα του και από τα βιβλία του, προκύπτει κατά τη γνώμη μου μια αξιολογότατη δυνατότητα ανάλυσης και οξυδερκούς παρατήρησης.

Πλην όμως , άλλο πράγμα η πολιτική ανάλυση και άλλο πράγμα η πολιτική παρέμβαση.Και το κείμενο των 58 δεν αποτελεί πολιτική παρέμβαση πιο πολύ από μια αρθρογραφία.Τελικά βέβαια θα αποτιμηθεί από τα πολιτικά αποτελέσματα της κίνησης που ενδεχομένως προκαλέσει.Αλλά αυτό δεν είναι λόγος να το κρίνουμε σαν νεκροτόμοι εκ των υστέρων.

Και μόνο το γεγονός- σε συμβολικό επίπεδο- του ότι είναι ένα ξερό κείμενο που απλά δόθηκε στη δημοσιότητα, δείχνει ανεπάρκεια στο επίπεδο άσκησης πολιτικής παρέμβασης.Ποιο είναι το πολιτικό ζητούμενο; Να ενωθούν όλοι οι Κεντροαριστεροί ;(ότι και αν σημαίνει αυτό).Να διαχωριστούμε από την εθνικολαικίζουσα Δεξιά και τον «νεοκομμουνισμό»;Να καταλάβουμε τον κενό χώρο πριν προλάβουν οι άλλοι;Να προωθήσουμε τις «μεταρρυθμίσεις»;Τι από όλα και με ποια ιεράρχηση;

Δυστυχώς , ένα σύμπτωμα πολιτικής φτώχειας της Αριστεράς/Κεντροαριστεράς είναι η αδυναμία της να εκφράσει κοινωνικά στρώματα ( ο Συριζα πχ δεν εκφράζει κοινωνικές δυνάμεις, αλλά περιστασιακά την αγανάκτηση, το θυμό, την άρνηση).Οι 58 με την παρέμβαση τους ποιες δυνάμεις θέλουν να εκφράσουν; Τους μεταρρυθμιστές, τους λογικούς ,τους υπεύθυνους; Μα αυτό δεν συνιστά κοινωνική ανάλυση (σε μια κοινωνία μάλιστα που η κοινωνική σύνθεση και πολυπλοκότητα αλλάζει άρδην και βίαια), αλλά κοινωνιολογίζουσα κατηγοριοποίηση
.
Παραπέρα, ποια είναι η ανάλυση της κατάστασης στην οποία βασίζεται;Στο ότι  «η εποχή των μνημονίων τελείωσε»;Δηλαδή ,έχουν την εντύπωση ότι τα δύσκολα πέρασαν και μπορούμε απερίσπαστοι να ασχοληθούμε με αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σαν να είμαστε σε κανονικούς καιρούς; (Οι εκ  των 58 παλιοί «εκσυγχρονιστές» ας θυμηθούν ότι σε καλούς καιρούς, το εκσυχρονιστικό εγχείρημα ξεφούσκωσε αμέσως μόλις η δυναμική του προτάγματος για συμμετοχή στο ευρώ ολοκληρώθηκε ).

Οι υποκειμενικές συγκροτήσεις δομούνται πάντα γύρω από πολιτικούς στόχους, στρατηγικές και σχέδιο.Ειδικά από τον καιρό που κόμματα ιδεολογικής ενότητας δεν υπάρχουν πια.Ποιο είναι το σχέδιο της υπό συγκρότησης Κεντροαριστεράς;Η διατήρηση της «πολιτικής σταθερότητας»;Σωστή επιδίωξη αλλά πάνω σε ποια στρατηγική;Τι μπορεί  να γίνει ώστε μετά από τέσσερα  χρόνια ακραίας  οικονομικής κρίσης  και καταβαράθρωσης του όποιου παραγωγικού δυναμικού να μην ξαναφτάσουμε σε ένα νέο Μάιο του 2010 ; (δηλ. μιας  ακόμα πτώχευσης, που αυτή τη φορά μπορεί να μην είναι και τόσο ελεγχόμενη).Η ομπρέλλα του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος θεωρείται πολιτική βάση;Η πλήρης αποτυχία /εκκωφαντική αφωνία των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών να διαχειριστούν είτε σε κάθε χώρα χωριστά είτε σε Ευρωπαϊκό επίπεδο την κρίση από το 2008 ως σήμερα, είναι άνευ πολιτικής αξιολόγησης;

Η σχέση με τις άλλες δυνάμεις έχουν καμία σημασία ή όχι; Δηλαδή τι ρόλο θα παίξει στο πολιτικό φάσμα η Κεντροαριστερά; Κάτι σαν τους Φιλελεύθερους της Γερμανίας (σύστημα των 2 ½ κομμάτων) που θα κρατά το κέντρο και θα συνεργάζεται εξισορροπητικά με το ένα από τα δύο μεγάλα;Θεωρεί κανείς το σημερινό κομματικό σύστημα παγιωμένο και ότι κάπου πρέπει να υπάρχει και ένα ενδιάμεσο κόμμα για να μην καταστροφικά αφεθούμε σε μια σύγκρουση των άκρων; Θα προσπαθήσει να διαμορφώσει  σχέση δημιουργική με ότι μπορεί δυνητικά να εκφράσει ο Σύριζα ή θα τον χαρίσει όλο μαζί στο «νεοκομμουνισμό»; Ας λάβουν υπόψη τους μερικοί ότι αν ακόμα υπάρχει κενός χώρος για να καλύψουν αυτοί, εν πολλοίς οφείλεται  στην ανικανότητα του Σύριζα να έχει ουσιαστική θέση στο θέμα της Κεντροαριστεράς και στο παλαντζάρισμα του   μεταξύ ακροαριστερών συνιστωσών και της Λούκας.

Δυστυχώς πολλά από όσα γράφονται και λέγονται παραγνωρίζουν την καταλυτική δυναμική του φαινομένου της κρίσης σε όλο τον κόσμο, την ασταθέστατη  ανισορροπία  της Ε.Ε και την καταστροφική εσωτερική πορεία της δικής μας χώρας.Το κεντρικό δηλαδή πολιτικό ζήτημα.

Από ότι φαίνεται το ζήτημα της Αριστεράς /Κεντροαριστεράς έχει πολύ δρόμο να τραβήξει ακόμα μέχρι να φανούν κάποιες πρώτες αχτίδες.Και στο κάτω κάτω δεν είναι κάτι που θα κριθεί σε Ελληνικό επίπεδο και  μόνο.Για ένα πράγμα είμαι βέβαιος και μόνο. Ότι η υποκειμενική της συγκρότηση δεν αφορά κείμενα , προβληματισμούς, ιδέες και κινήσεις ελίτ, παρότι όλα αυτά καλοδεχούμενα είναι αρκεί να ξέρουμε όλοι μας τι ακριβώς είναι και να μην υποδύονται αυτό που δεν είναι.Η πολιτική – με την έννοια της παρέμβασης στα πράγματα που τροποποιεί τα δεδομένα-θα καθορίσει νέες συγκροτήσεις , την ποιότητά τους , τον ιστορικό χρόνο πραγμάτωσης τους, τις κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες.


Μέχρι τότε κουράγιο και ο καθείς ότι μπορεί, χωρίς παραμυθίες.Όλοι χρειαζούμενοι είναι.

Τρίτη 15 Οκτωβρίου 2013

«Ανθρώπινο Πολύ Ανθρώπινο»


«Να γιατί οι πραγματικοί αναγνώστες των γνωμικών παίρνουν απο αυτά μια ευχαρίστηση σχεδόν ασήμαντη, με γεύση μόλις ικανοποιητική, ώστε να γεμίζουν το στόμα τους με τρόπο που θυμίζει εκείνους που εξετάζουν εμπορεύματα. Αυτοί είναι άτομα που επαινούν επειδή δεν ξέρουν να αγαπούν, πρόθυμα στον κολακευτικό θαυμασμό αλλά ακόμη πιο πρόθυμα στη φυγή» 

Ο Friedrich Nietzsche (που γεννήθηκε σαν σήμερα το 1844) γράφει τα παραπάνω για τα αποφθεύγματα και τα γνωμικά. Ο ίδιος έγραψε ένα έργο γεμάτο από αποφθεύγματα, αυτός ο μέγας αντιφατικός...(ειδικά στο "Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο")
«Οι άνθρωποι με βαθιές σκέψεις, στις σχέσεις τους με άλλους ανθρώπους, έχουν πάντα την εντύπωση ότι είναι ηθοποιοί, επειδή είναι αναγκασμένοι, για να γίνουν αντιληπτοί, να υιοθετούν ένα επιπόλαιο ύφος».
Με το παραπάνω απόσπασμα ίσως να ερμηνεύει ο ίδιος αυτήν την αντιφατικότητά του .Η βαθιά σκέψη αποδίδεται πολλές φορές με ένα μάλλον εύπεπτο τρόπο (τα αποφθεύγματα είναι ένας τέτοιος τρόπος).Αυτή είναι μια σχολή σκέψης. Μια άλλη δηλώνει ότι "οι σύνθετες σκέψεις αποδίδονται με σύνθετο τρόπο". Η ταπεινότητά μου δεν μπορεί να διαλέξει μια από τις δύο. Απολαμβάνει και τις δύο, αρκεί να έχουν κάτι να πουν με όμορφο τρόπο.
Εξάλλου , όπως θα έλεγε και αυτός   «Το μεγάλο ύφος γεννιέται, όταν το ωραίο επιβάλλει τη νίκη πάνω στο τεράστιο».

Δεν είναι εύκολα όλα αυτά φυσικά.Δύσκολος ο δρόμος.Πως το έλεγε να δεις...
«Ένας δυνατός και συγκροτημένος άνθρωπος χωνεύει τις εμπειρίες του, όπως και τα επιτεύγματα και τα παραπτώματά του, όπως χωνεύει το κρέας, ακόμα κι όταν αναγκάζεται να καταπιεί μερικά σκληρά κομμάτια.»
Αλλά δεν είναι μόνο η σκληράδα που αντιμετωπίζουμε στην αναζήτηση της αλήθειας
«Η πίστη στην αλήθεια αρχίζει με την αμφιβολία στο θέμα όλων των «αληθειών» στις οποίες έχουμε πιστέψει έως τώρα».
Και πως προχωράει;
«Πολύ λίγοι είναι φτιαγμένοι για ανεξαρτησία – είναι ένα προνόμιο των δυνατών.» Και ποιός είναι δυνατός; Ο απρόσβλητος, ο παντοδύναμος , ο κάτοχος της απόλυτης γνώσης, ο κυρίαρχος υπεράνθρωπος;Δεν νιώθει και δεν αγαπάει ο δυνατός;
«Τι είναι λοιπόν η αγάπη, αν δεν είναι να καταλαβαίνεις και να χαίρεσαι, βλέποντας κάποιον άλλο να ζει, να ενεργεί και να αισθάνεται μ’ένα διαφορετικό και αντίθετο απο το δικό σου τρόπο; Για να ενώσει η αγάπη τα αντίθετα μέσα στη χαρά, δεν πρέπει να τα καταργήσει και να τα αρνηθεί. Ακόμη και η αγάπη για τον εαυτό σου έχει ως μια αμετάβλητη δυαδικότητα (ή μια πολλαπλότητα) σ’ένα μόνο πρόσωπο».

Και που να βρίσκετε άραγε το τέλος σε όλα αυτά; Υπάρχει αρχή και τέλος; Έχει νόημα η διαρκής ανακάλυψη του καινούργιου; Η πρωτότυπη σκέψη και θέαση του πραγματικού πόσο πρωτότυπη είναι;
«Δεν είναι το να είσαι ο πρώτος που βλέπει κάτι νέο αλλά είναι το να βλέπεις, σαν να ήταν νέα, τα παλιά και γνωστά πράγματα που έχουν ιδωθεί και ξαναιδωθεί απο όλο τον κόσμο που διακρίνει τα αληθινά πρωτότυπα πνεύματα. Αυτός που αποκαλύπτει τα πράγματα, είναι γενικά, αυτή η εντελώς χυδαία και αδέξια ύπαρξη – ο τυχαίος».

Καληνύχτα Φρειδερίκε!

Τετάρτη 9 Οκτωβρίου 2013

Ησυχασμένες απαντήσεις


Οι έτοιμες, ησυχασμένες απαντήσεις 
δε γίνεται πια να με χορτάσουν όπως δεν επαρκούνε σε μια πόρνη οι ταχτικοί, αξιοπρεπέστατοι πελάτες της.

Τίτος Πατρίκιος


                                 

Δευτέρα 7 Οκτωβρίου 2013

Στέλιος Ράμφος: Η ανασφάλεια οδήγησε στη Χρυσή Αυγή

Συνέντευξη στην Καθημερινή 6/10/2013

– Γιατί ένας Ελληνας μπορεί να ελκύεται από ένα ακραίο πολιτικό μόρφωμα, όπως η Χρυσή Αυγή;
– Βιώνουμε μία κρίση με σοβαρές κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις. Οι Ελληνες αισθάνονται εξαπατημένοι και σε πολύ μεγάλο βαθμό απορρίπτουν στις συνειδήσεις τους το έως τώρα κυρίαρχο πολιτικό σύστημα. Την αγανάκτηση και την απογοήτευσή τους εισέπραξε το κόμμα της Χρυσής Αυγής, που από το μηδέν και κάτι έφθασε να καταγράφει υψηλά ποσοστά προτιμήσεων με αυξητική τάση. Η εκλογική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ εξηγείται, διότι εκεί μεταστεγάσθηκε το λαϊκιστικό ΠΑΣΟΚ. Το καινούργιο φαινόμενο είναι η Χρυσή Αυγή.
– Ποια είναι τα βαθύτερα χαρακτηριστικά αυτού του καινούργιου φαινομένου;
– Οταν μία κοινωνία περνά τόσο βαθιά πολιτική και ηθική κρίση, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι καταλαβαίνουν τον εαυτό τους, υπαγορεύει και τον τρόπο που αντιδρούν. Η διάψευση εκείνου το οποίο πίστεψαν και υποστήριζαν επί δεκαετίες ως λύση, εξελίχθηκε σε μεγάλη δοκιμασία για το αίσθημα της ταυτότητός τους, με συνέπεια τη διάσπαση του Εγώ.
Οταν έχουμε κρίση ταυτότητος και ρήξη εσωτερική τότε πάση θυσία πρέπει να αποκτήσουμε νέα ταυτότητα για να επανασυγκολληθεί το Εγώ, να βρούμε και πάλι τον χαμένο εαυτό μας. Εκτιμώ πως η Χρυσή Αυγή πέτυχε σ’ αυτό ακριβώς το επίπεδο: Εδωσε στον ψυχικά μετέωρο και αποδιοργανωμένο λαϊκό άνθρωπο σημεία σταθερής αναφοράς όπου έβρισκε τον εαυτό του. Για την ακρίβεια του προσέφερε πειστικό παλαιάς κοπής, ιδεολογικό υλικό που παραπέμπει σε άφθαρτες αξίες οι οποίες τον τιμούν, όπως η πατρίδα και η πάλη εναντίον της διαφθοράς. Οταν το υλικό αυτό ακολουθείται από στολές, οργάνωση, παρελάσεις και στρατιωτικές ασκήσεις, τότε η εσωτερική συγκόλληση γίνεται μάλλον εύκολη και η ένταξη θεραπευτική.
– Είναι ο πατριωτισμός «παλιωμένο» υλικό;
– Είναι «παλιωμένο» εφ’ όσον σαν φόβος και μίσος για το ξένο δεν έχει αγάπη για τον άλλο άνθρωπο. Είναι «παλαιό» ως εγγυημένη από το παρελθόν σταθερή αξία. Αλλο θέμα εάν όποιος εμπιστεύεται με κλειστά μάτια το παρελθόν είναι καταδικασμένος να το αναπαράγει χωρίς διάκριση. Για να επιστρέψω στα προηγούμενα: Εχει οπωσδήποτε σημασία να γνωρίζουμε τις πρακτικές μιας τέτοιας οργανώσεως, άλλα έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία να κατανοήσουμε πόσο ψυχολογικά θετική είναι η αίσθηση ότι έχουμε ταυτότητα. Τα ιστορικά δρώμενα συνδυάζονται με τις ψυχολογίες, όπως άλλωστε συνδυάζονται τα συμφέροντα με τις επιθυμίες. Στην περίπτωσή μας η επανεύρεση του εαυτού περνά από αισθήματα μίσους που εκφράζονται με όρους βίας. Η δημοκρατία είναι πολιτικό σύστημα ειρηνικής κοινωνικής συνυπάρξεως· η βία είναι συνθήκη φυσική, αντικοινωνική που βασίζεται σε ολοκληρωτικό αποκλεισμό του διαφορετικού ως αποδιοπομπαίου τράγου. Προϋποθέτει ανθρώπους χαώδεις μέσα τους, οι οποίοι θέλουν χαώδη και τον εξωτερικό τους κόσμο. Καμία αξία δεν τους ενώνει εσωτερικά, εξ ου και δεν αντιλαμβάνονται άλλη μορφή τάξεως από εκείνη της βίας. Δεν πρέπει να μας ξαφνιάζουν οι σημερινές εκδηλώσεις βαρβαρότητος, όταν στις δεκαετίες της μεταπολιτεύσεως τιμήθηκαν το ευτελές, το χαμηλό και το εύκολο. Ηταν αναμενόμενο λαϊκά στρώματα με περιορισμένες παραστάσεις και ατροφική αυτοσυνείδηση, από τη στιγμή που δεν νιώθουν την ανάγκη της δικής τους αλήθειας και ψάχνουν να βρουν αλλού τους υπαιτίους για τη σημερινή κρίση, να γοητευθούν από εθνοπαραληρήματα και κακοήθη σχήματα σαν της Χρυσής Αυγής.
Η ανάγκη της βίας
– Συνδέετε το «χαμηλό και ευτελές» με το κοινωνικό επίπεδο των ανθρώπων;
– Οχι, εννοώ πως η εικόνα που έχουν για τις προσδοκίες τους είναι εικόνα πολύ ευτελών, χαμηλών και εύκολων ικανοποιήσεων. Περιορίζεται σε ένα επίπεδο όπου το μερικό παίρνει διαστάσεις καθολικού και μεγεθύνεται ως απόλυτο. Στο μέτρο που η μεγέθυνση παίρνει μορφή ιδεολογίας, δεν μπορεί να υποστηριχθεί με επιχειρήματα και από εκεί προκύπτει η ανάγκη της βίας. Μόνο με βία μπορείς να με πείσεις ότι η δική σου μερικότητα είναι το απόλυτο. Αυτά όλα οφείλονται εν πολλοίς στη λαϊκιστική έκπτωση της Μεταπολιτεύσεως. Οπως δεν προκάλεσε το Μνημόνιο την κρίση, έτσι δεν δημιούργησε η ίδια η κρίση τη Χρυσή Αυγή. Η κρίση ήρθε να την αναδείξει σαν μηχανισμό που νομιμοποιεί τα επιθετικά ένστικτα της μερικότητος, εφ’ όσον οι πληγωμένοι εγωισμοί απαγορεύουν στους πολίτες - υποκείμενά τους να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
– Μπορούν οι άνθρωποι αυτοί να «θεραπευθούν» και να αισθανθούν φιλικά απέναντι στους συνανθρώπους τους;
– Καλό θα ήταν πρώτα να συμφιλιωθούν με τον εαυτό τους και να ηρεμήσουν μέσα τους. Θα βοηθούσε να συνειδητοποιήσουν οι πολιτικοί, ότι το βαθύτερο στρώμα του ζητήματος έγκειται στο γεγονός ότι τόσα χρόνια με τους ψηφοθηρικούς τσακωμούς τους οικοδομούσαν ένα σύστημα πολιτικό το οποίο βασιζόταν στη διχόνοια και στη σύγκρουση χωρίς να προσφέρει τίποτα θετικό. Μόνο ένταση. Ακόμα και σήμερα συνεχίζουν τα ίδια και ο κόσμος αηδιάζει με αυτή την εικόνα. Η ένταση, ως γνωστόν, είναι αποφασιστικός συντελεστής ανασφαλείας, η δε ανασφάλεια στέλνει στην όποια Χρυσή Αυγή. Για να εκτονωθεί η ένταση και να κατευνασθούν τα πάθη πρέπει επιτέλους να υπάρξει μία πολιτική εθνικής ενότητος, ώστε να αντιμετωπισθούν τα μείζονα προβλήματα της κοινωνίας. Τότε η ασθένεια θα αρχίσει να θεραπεύεται. Το κακό που μας βρήκε οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη συγκρουσιακή ατμόσφαιρα που εδώ και σαράντα χρόνια κυριαρχεί στην κοινωνία μας. Στο μέτρο που η κοινωνική ένταση θα εξακολουθεί και θα αναπαράγει την ανασφάλεια, ακόμα και αν εξαρθρωθεί ως εγκληματική οργάνωση η Χρυσή Αυγή το πρόβλημα θα υφίσταται στο ακέραιο και θα πάρει τη θέση της κάτι αντίστοιχο.
Αρνητικός ο ρόλος της αντιπολίτευσης
– Η παράμετρος στην οποία επιμένουμε είναι ψυχολογική. Μήπως υπάρχει και πολιτισμικό υπόβαθρο, κάτι ευρύτερο από το ψυχολογικό;
– Πίσω από το ψυχολογικό υπάρχει στην περίπτωσή μας το πολιτισμικό. Γιατί ζούμε σε μία κουλτούρα, η οποία συντηρεί και καλλιεργεί τον παιδισμό στα μέλη της και ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι το αδύναμο Εγώ ζητά εναλλακτικά μια πατρική εικόνα για να την εσωτερικεύσει και να δυναμώσει έτσι φαντασιακά. Γι’ αυτόν τον λόγο οι διάφοροι επίδοξοι σωτήρες προσπαθούν κατά καιρούς να την προσφέρουν. Αυτήν τη στιγμή το κόμμα που μαζί με τη νέα ταυτότητα προσφέρει και πατρική εικόνα είναι η Χρυσή Αυγή. Τη νέα ταυτότητα ακολουθεί η απόρριψη του «διεφθαρμένου» κοινοβουλευτισμού· η πατρική εικόνα δίνει ασφάλεια και «αυτοπεποίθηση» στην τυφλή υπακοή, αυτή είναι η δύναμή της. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι με ένα μεγάλο αριθμό ψηφοφόρων, με μία παραστρατιωτική οργάνωση τριών χιλιάδων ανθρώπων και με διασυνδέσεις στο κράτος, όλα γίνονται υπό τέτοιες συνθήκες. Είναι πολύ εύκολο μία κοινωνική αναστάτωση να οδηγήσει σε μοιραία αποσταθεροποίηση.
– Αρα πρέπει να θεραπευθεί με κάποιον τρόπο η ανασφάλεια που προκύπτει από την κατάρρευση του εαυτού.
– Και ο κυνισμός των πολιτικών που κάνουν το παν να μη συνεννοηθούν. Είναι εγγυημένη η διάλυση του πολιτικού συστήματος με ανθρώπους που δεν αποφασίζουν να συνεννοηθούν. Νομίζω ότι από αυτή την άποψη ο ρόλος που παίζει η αντιπολίτευση είναι πάρα πολύ αρνητικός. Τις προάλλες, επί παραδείγματι, είδα στην τηλεόραση έναν βουλευτή της ο οποίος δήλωνε ότι τα δίχτυα της Χρυσής Αυγής έχουν απλωθεί μακριά, αλλά δεν υπάρχει πολιτική βούληση να γίνει τίποτα. Το έλεγε την ώρα που παραιτήθηκαν οι στρατηγοί, που ακολούθησαν οι μεταθέσεις των αξιωματικών της ΕΛ.ΑΣ., που έγιναν έλεγχοι στα τμήματα! Δεν είναι δυνατόν να προχωρήσει τίποτα στον τόπο μας.
– Κατά τη γνώμη σας γιατί η αντιπολίτευση κρατά αυτήν τη στάση;
– Διότι και οι ίδιοι είναι βαθιά ανασφαλείς. Οταν είσαι ανασφαλής –και ο ίδιος διχασμένος– το πρώτο που κάνεις είναι να διαφωνείς, και είναι ανασφαλείς γιατί δεν πιστεύουν στον εαυτό τους. Οταν πιστεύεις στον εαυτό σου ξέρεις να συμφωνείς και ξέρεις να διαφωνείς.
– Πιστεύετε ότι δεν θα αποφύγουμε τις ακραίες καταστάσεις μόλις βελτιωθεί το οικονομικό;
– Δεν είναι καθόλου βέβαιο. Γιατί στη Νορβηγία, που είναι χώρα πάμπλουτη, βρέθηκε αυτός ο νεοναζί που σκότωσε τόσους ανθρώπους; Γιατί στην Αυστρία, πολύ προ της κρίσεως, είχαν για ένα φεγγάρι κυβέρνηση ακροδεξιά; Και γιατί στην Ισπανία, που έχουν παρόμοια προβλήματα με εμάς, δεν υπάρχει Χρυσή Αυγή; Ούτε στην Πορτογαλία; Ποια είναι τα κριτήρια της Ιστορίας; Προφανώς δεν είναι τα Μνημόνια ούτε αν είναι ψευδεπίγραφη η θεωρία των «δύο άκρων». Στην εποχή μας η άνοδος της ακροδεξιάς οφείλεται στον τρόμο των αλλαγών που φέρνει η τεχνολογική έκρηξη με την παγκοσμίωση και εκδηλώνεται βάσει των ιδιαιτεροτήτων κάθε χώρας.
Τα «άκρα»
– Ποια είναι η γνώμη σας για τη «θεωρία των δύο άκρων»;
– «Ακρα» είναι φυσιολογικό να υπάρχουν γιατί χωρίς αυτά δεν υπάρχουν και «μέσες». Εδώ η συζήτηση γίνεται για να δεχθούμε πως δεν είναι άκρο ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό είναι όλο το θέμα. Αστεία πράγματα! Η αλήθεια είναι ότι τα άκρα ή τα μέσα ποτέ δεν ορίζονται αντικειμενικά, μια για πάντα. Τα άκρα είναι κάθε φορά υπόθεση των συγκυριών. Οταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος έκανε πραξικόπημα τo 1935 ήταν άκρο. Οταν πολιτευόταν κοινοβουλευτικά ήταν μέσο. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος εφ’ όσον τηρεί τους νόμους και το Σύνταγμα δεν είναι άκρο κι ας αναφέρει το καταστατικό του ως σκοπό την επιβολή της δικτατορίας του Προλεταριάτου. Γίνεται άκρο εν τούτοις όταν διακεκριμένο κοινοβουλευτικό του στέλεχος λέει κατ’ επανάληψη «αυτό είναι το Σύνταγμά σας και όχι το Σύνταγμά μας, αφού δεν το ψηφίσαμε». Επίσης, όταν δεν δέχεται να κάνει έλεγχο το ΣΔΟΕ στα οικονομικά του είναι άκρο και συνεπώς δεν δικαιούται να απαιτεί έλεγχο από τον ΣΔΟΕ των οικονομικών της Χρυσής Αυγής. Το ζήτημα είναι συγκεκριμένο: ποτέ δεν είναι ένας μονίμως άκρο ή μονίμως κέντρο και γι’ αυτό ξέροντας και μόνο κάποιος ότι υπάρχουν άκρα, λογαριάζει κάθε φορά τον εαυτό του ως μη άκρο. Μπορούμε να είμαστε άκρα μόνο όταν δεν αναγνωρίζουμε ότι υπάρχουν.