Κλέφτες καταστημάτων όλου του κόσμου ενωθείτε

Ο Slavoj Zizek σχετικά με το νόημα των ταραχών

Σημείωση: Πολλές απόψεις υπάρχουν γύρω από τον Ζίζεκ και την προβληματική του, πολύ περισσότερο δε γύρω από τον προκλητικό τρόπο που διατυπώνει τα συμπεράσματά του( όπως π.χ. ο τίτλος του παρόντος άρθρου του). Παρά το ότι δεν ανήκω σε αυτό το ρεύμα σκέψης όπως πολλοί άλλοι (αν και είναι πολύ ανοικτό σε ποιο  ρεύμα σκέψης ανήκω...), πάντα τον παρακολουθώ για κάτι πολύ διακριτό σε αυτόν. Την ευφυΐα και την διεισδυτικότητα των παρατηρήσεών του και τον εντελώς ιδιαίτερο τρόπο ανάλυσής του. Βρίσκω εξαιρετικές πολλές από τις επισημάνσεις του στο άρθρο αυτό, πολύ πέραν της τρέχουσας φιλολογίας, και το προτείνω για ανάγνωση και τροφή για σκέψη.

Η επανάληψη, σύμφωνα με τον Χέγκελ, παίζει σημαντικό ρόλο στην ιστορία: όταν κάτι συμβαίνει μόνο μία φορά, μπορεί να εκληφθεί ως ατύχημα, κάτι δηλαδή που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί εάν η κατάσταση είχε εξελιχθεί διαφορετικά. Αλλά όταν το ίδιο γεγονός επαναλαμβάνεται, αυτό είναι σημάδι ότι μια βαθύτερη ιστορική διαδικασία εκτυλίσσεται. Όταν ο Ναπολέων ηττήθηκε στη Λειψία το 1813, φάνηκε σαν κακοτυχία. Όταν όμως ηττήθηκε και πάλι στο Waterloo, ήταν σαφές πλέον ότι η εποχή του τελείωνε.

Το ίδιο ισχύει και για τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση. Τον Σεπτέμβριο του 2008, παρουσιάστηκε από κάποιους ως μια ανωμαλία που θα μπορούσε να διορθωθεί με καλύτερους κανονισμούς κλπ. Τώρα που συγκεντρώνονται τα σημάδια μιας επαναλαμβανόμενης οικονομικής διάλυσης, είναι σαφές ότι έχουμε να κάνουμε με ένα διαρθρωτικό φαινόμενο.

Μας λένε ξανά και ξανά ότι ζούμε σε μια κρίση χρέους, και ότι όλοι πρέπει να μοιραστούμε το βάρος και σφίξουμε το ζωνάρι μας. Όλοι, δηλαδή, εκτός από τους (πολύ) πλούσιους. Η ιδέα μεγαλύτερης φορολόγησής τους είναι ταμπού: αν το κάναμε, το επιχείρημα που επικρατεί είναι ότι οι πλούσιοι δεν θα είχαν πλέον κανένα κίνητρο να επενδύσουν, θα δημιουργούνταν λιγότερες θέσεις εργασίας και όλοι μας θα υποφέραμε. Ο μόνος τρόπος για να σωθούμε στους δύσκολους καιρούς είναι οι φτωχοί να γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι να γίνονται πλουσιότεροι. Τι θα έπρεπε να κάνουν οι φτωχοί? Τι μπορούν να κάνουν?

Αν και οι ταραχές στο Ηνωμένο Βασίλειο προκλήθηκαν από τον πυροβολισμό του Mark Duggan, όλοι συμφωνούν ότι εκφράζουν μια βαθύτερη ανησυχία - αλλά τι είδους? Όπως και με το κάψιμο αυτοκινήτων στα περίχωρα (banlieues) του Παρισιού το 2005, οι εξεγερμένοι του Ηνωμένου Βασιλείου δεν είχαν κανένα μήνυμα να παραδώσουν. (Υπάρχει σαφής αντίθεση με τις μαζικές φοιτητικές διαδηλώσεις το Νοέμβριο του 2010, οι οποίες επίσης στράφηκαν προς τη βία. Οι φοιτητές έκαναν σαφές ότι απέρριπταν τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση). Γι 'αυτό και είναι δύσκολο να αντιληφθούμε τους ταραξίες του Ηνωμένου Βασιλείου με μαρξιστικούς όρους, ως ένα περιστατικό που σχετίζεται με την εμφάνιση του επαναστατικού υποκειμένου. Οι ταραξίες ταιριάζουν πολύ καλύτερα στην εγελιανή (του Hegel) έννοια του «όχλου», εκείνων δηλαδή που βρίσκονται εκτός οργανωμένων κοινωνικών χώρων και οι οποίοι μπορούν να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους μόνο μέσα από «παράλογες» εκρήξεις καταστροφικής βίας - αυτό που ο Χέγκελ που ονομάζεται «αφηρημένη αρνητικότητα». Υπάρχει μια παλιά ιστορία για έναν εργαζόμενο ύποπτο για κλοπή: κάθε βράδυ, καθώς φεύγει από το εργοστάσιο, το καροτσάκι που σπρώχνει μπροστά του ελέγχεται προσεκτικά. Οι φρουροί δεν βρίσκουν τίποτα. Το καρότσι είναι πάντα άδειο. Τελικά το μυστήριο αποκαλύπτεται: αυτό που ο εργαζόμενος κλέβει είναι τα ίδια τα καροτσάκια. Οι φρουροί δεν έβλεπαν την προφανή αλήθεια, όπως ακριβώς κάνουν και οι σχολιαστές των ταραχών. Μας λένε ότι η κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων στις αρχές της δεκαετίας του 1990 σήμανε το τέλος της ιδεολογίας: η ώρα των μεγάλης κλίμακας ιδεολογικών προγραμμάτων που κορυφώνονται με απολυταρχική καταστροφή τελείωσε. Είχαμε εισέλθει σε μια νέα εποχή ορθολογικής και ρεαλιστικής πολιτικής. Εάν η κοινοτυπία ότι ζούμε σε μια μετα-ιδεολογική εποχή ισχύει υπό οποιαδήποτε έννοια, αυτό μπορεί να ειδωθεί σε αυτό το πρόσφατο ξέσπασμα της βίας. Αυτό ήταν μια μηδενικού βαθμού διαμαρτυρία, μια βίαιη δράση που δεν απαιτούσε τίποτα. Στην απεγνωσμένη προσπάθειά τους να βρουν νόημα στις ταραχές, οι κοινωνιολόγοι και οι συντάκτες-συγγραφείς συσκότισαν το αίνιγμα που αυτές παρουσιάζουν.

Ζηλωτισμός, απάθεια, κατάθλιψη

Tου Νικου Γ. Ξυδακη

Οι τελευταίοι μήνες και ιδίως οι θερμοί Ιούλιος και Αύγουστος βρήκαν την Ελλάδα σε μια ιστορική καμπή. Η οικονομική κρίση ασφαλώς είναι αυτή που ορίζει τις συμπεριφορές, ατομικές και συλλογικές, αλλά γίνεται όλο και πιο φανερό, ακόμη και στον πιο ανυποψίαστο, ότι η κρίση είναι και κοινωνική και πολιτική. Θα τολμούσα να πω και πνευματική, υπό την έννοια ότι η κρίση αχρηστεύει τα εν χρήσει γνωστά εργαλεία και τις ορθόδοξες προσεγγίσεις· απαιτεί νέα σκέψη, τολμηρά βήματα, αυτοαναίρεση κι αυτά λείπουν.

Οι εκτιμήσεις για το προσεχές μέλλον είναι δυσοίωνες. Τα οικονομικά στοιχεία της χώρας επιδεινώνονται σταθερά, η ύφεση ώς το τέλος του 2011 εκτιμάται ότι θα υπερβεί το 5%, ίσως και το 6%, η ανεργία θα υπερβεί το 17,5%. Οι δείκτες αυτοί περιγράφουν μια οικονομία που πλήττεται από πολεμική σύρραξη. Το πολεμικό φόντο καταγράφεται πράγματι σε μια στάση του κοινωνικού σώματος όλο και πιο έκδηλη: σε μια διχοστασία, έναν ψυχικό και πολιτικό διχασμό, έναν ακήρυκτο εμφύλιο. Η εξήγηση δεν είναι μία και δεν είναι απλή. Ωστόσο, στη ρίζα αυτής της διχοστασίας βρίσκεται ο φόβος ενώπιον της κατάρρευσης του παλαιού, του γνώριμου, του οικείου – καλό, ψυχρό, ανάποδο, δεν έχει σημασία. Η παλαιά κατάσταση καταρρέει υπό το βάρος των αμαρτιών της και ο καθείς σπεύδει να προφυλαχθεί κραδαίνοντας μια εξήγηση: φταίει αυτό το πρόσωπο, αυτό το κόμμα, αυτή η πολιτική ιδεολογία ή πρακτική. Ολες οι εξηγήσεις αναφέρονται στο παρελθόν, όλες αναζητούν υπεύθυνους και όχι άδικα. Εντούτοις, οι εξηγήσεις αυτές πάσχουν στον πυρήνα τους: πρώτον, αρθρώνονται με τα ίδια διανοητικά υλικά, τα υλικά της παλαιάς ερειπώδους κατάστασης. Δεύτερον, οι εξηγήσεις λειτουργούν περισσότερο σαν εξορκισμός του κακού και ελάχιστα σαν εφαλτήριο για υπερπήδηση της δυσχέρειας και δημιουργία.

Η κρίση παγώνει τη σκέψη, ο φόβος πνίγει τις δημιουργικές δυνάμεις. Παρότι θα περιμέναμε η απειλή να αφυπνίσει το ένστικτο αυτοσυντήρησης και να κινητοποιήσει δυνάμεις αντίστασης και αναγέννησης, αυτό που παρατηρείται προς το παρόν είναι το αντιδιαμετρικό του: ο φόβος απελευθερώνει καταστροφικές ενορμήσεις, ο θυμός μένει αμετουσίωτος και στρέφεται εναντίον του διπλανού και εναντίον του συλλογικού εαυτού εντέλει. Είναι μια αναγκαία φάση ασφαλώς, πλην όμως δαπανάται ζωτική ενέργεια σε μια κρίσιμη περίοδο, κατά την οποία ο ιστορικός χρόνος κυλά εξαιρετικά συμπυκνωμένος και εξαιρετικά απαιτητικός.

Αυτό το αδρό σχήμα ενδοψυχικής και ενδοκοινωνικής σύγκρουσης, αμφιθυμίας, ενδοβεβλημένου θυμού, μπορεί να εξηγήσει μέσες-άκρες και τη ζηλωτική συμπεριφορά κυβερνητικών ανδρών που εφαρμόζουν οδυνηρές πολιτικές, συχνά καταστροφικές και αδιέξοδες, ισχυριζόμενοι ότι μόνο αυτό μπορεί να γίνει και επιπλέον αυτό είναι το καλύτερο. Δεν λένε ψέματα, το πιστεύουν· το έχουν εσωτερικεύσει και το πιστεύουν, διότι δεν θα μπορούσαν να επιζήσουν διαφορετικά. Ασφαλώς υπάρχουν και οι κυνικοί και οι υποκριτές, ακόμη και οι κουτοί πολιτικοί, αλλά δεν συζητάμε αυτό. Με τον ίδιο τρόπο σκέψης-δράσης, ένα είδος αυθυποβολής, πορεύονται και άλλοι πολίτες, τασσόμενοι με τη μία ή την άλλη ολοκληρωτική εξήγηση: αυτή είναι η μόνη λύση, δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική.

Αντιλαμβανόμαστε βέβαια ότι αυτή η ζηλωτική στάση, η αρραγής σκέψη η σχεδόν φονταμενταλιστική, χωρίς καμία αμφιβολία, καμία ρωγμή ή αμυχή, περικλείει έναν πυρήνα ολοκληρωτισμού και εφόσον η πεισματάρα πραγματικότητα επιμένει να διαψεύδει διαρκώς τους ζηλωτές, μπορεί να εκλύσει τεράστια ποσά ματαίωσης.

Την ίδια στιγμή, σε έναν παράλληλο κόσμο, η ίδια κρίση δρα σαν ισχυρό ναρκωτικό. Ικανό μέρος του πληθυσμού πορεύεται παγωμένο και μουδιασμένο, αναίσθητο, σαν ανέπαφο από οιωνούς, σημάδια και πλήγματα. Η τερατώδης αμεριμνησία των προηγούμενων χρόνων κυλά ακόμη στις φλέβες, η αδράνεια υπερνικά κάθε πραγματικό εμπόδιο, η αδράνεια αποκλείει τα εξωτερικά ερεθίσματα. Η αδράνεια μαζί με τον φόβο. Σε αυτήν την περίπτωση, ο φόβος κινητοποιεί άλλον μηχανισμό: την άρνηση του πραγματικού. Εκεί όπου ο ζηλωτής δρα υπεραναπληρωτικά και φανατικά, πεπεισμένος ότι μπορεί να αναστρέψει την καταστροφή με τα ίδια εργαλεία που προκάλεσαν την καταστροφή, ο «αδρανής» αναχωρεί από το πραγματικό, το αρνείται, το σβήνει. Και εφόσον διαγράφει την πηγή του φόβου του, είναι σαν να μην αισθάνεται φόβο και πόνο. Μένει απαθής.

Αναπτύσσονται και άλλες συμπεριφορές, κινητοποιούνται και άλλοι μηχανισμοί άμυνας, μετουσίωσης της τρομακτικής πραγματικότητας της κρίσης, άλλοτε πιο πρωτόγονοι και άλλοτε πιο εκλεπτυσμένοι και σύνθετοι. Η βαριά δυσθυμία, η εκτεταμένη αθυμία, η κατάθλιψη, εντοπίζονται διάχυτες σε όλο το κοινωνικό σώμα· η δυσπιστία και η καχυποψία γενικεύονται, ο στοιχειώδης σχεδιασμός του μέλλοντος αναστέλλεται. Ολες αυτές οι συμπεριφορές έχουν ως κοινό παρονομαστή τη βία, είτε εσωτερικευμένη, συμπιεσμένη και μη εκτονωμένη είτε εξωτερικευμένη, θορυβώδη, χαοτική.

Η κρίση διαρρηγνύει το άτομο, τις σταθερές του βίου του, απειλεί την οικογένειά του. Η κρίση διαρρηγνύει τις σταθερές του συλλογικού βίου, τις κανονικότητες, τις ροές. Φέρνει μαζί της και την πικρή, ακριβή επίγνωση: η κρίση, η ρήξη, η ανατροπή, η καταστροφή είναι σύμφυτες της νεωτερικότητας. Η μεταπολεμική ευημερία, η ειρήνη, ήταν ένα φωτεινό μακρύ διάλειμμα. Και τέλειωσε.

Καθημερινή 20-8-2011

Η μεγάλη κλοπή των εισοδημάτων της μεσαίας τάξης

Το εντυπωσιακό δεν είναι αυτό που λέγεται στο άρθρο αυτό. Το εντυπωσιακό είναι που γράφεται και δημοσιεύεται. Στους Financial Times!!!!!

Νομίζατε ότι η τρέχουσα αναταραχή σχετίζεται με την υποβάθμιση των αμερικανικών ομολόγων; Λάθος! Σύμφωνα με τον αναλυτή της Societe Generale, κ. Albert Edwards, η αιτία δεν είναι η S&P, ούτε η πολιτική του Λευκού Οίκου, ούτε το κίνημα του Tea Party κ.λπ. Ο κ. Edwards καταλήγει στη γνωστή ρήση "It's the economy stupid", περιγράφοντας με μελανά χρώματα τη μαζική μεταφορά κεφαλαίων από τη μεσαία τάξη στα ανώτερα εισοδήματα και χρέους από τον ιδιωτικό τομέα στον δημόσιο. Μάλιστα, κατηγορεί απερίφραστα τις κεντρικές τράπεζες για συνενοχή:

"Το βασικό γεγονός είναι πως η παγκόσμια οικονομία επιστρέφει στην ύφεση, εάν δεν βρίσκεται ήδη. Οι χρηματιστηριακές αγορές υποχωρούσαν και πριν από την υποβάθμιση των ΗΠΑ, ενώ οι αποδόσεις των ομολόγων αντιδρούν, όπως θα περίμενε, κανείς σύμφωνα με τα απογοητευτικά οικονομικά στοιχεία. Τα πρόσφατα δεδομένα για το αμερικανικό ΑΕΠ αποκαλύπτουν πως το δεύτερο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης ήταν μία ταπεινωτική αποτυχία.

Το πρώτο εξάμηνο του 2011, ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης περιορίστηκε στο 0,9%. Για τον άνδρα, όμως, που έχει μάθει να κρατάει πάντα ένα σφυρί παντού υπάρχει ένα καρφί... Κατά συνέπεια, παρά την ενίσχυση του δομικού πληθωρισμού, υπάρχουν τόσα προβλήματα στην οικονομία και στις αγορές που θα οδηγηθούμε σε τρίτο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Τα πυροτεχνήματα, όμως, θα σκάσουν όταν θα φανεί ότι το τρίτο πρόγραμμα θα είναι ακόμα μεγαλύτερη αποτυχία.

Ο κ. David Rosenberg, του Gluskin Sheff, επισημαίνει ότι με ρυθμό ανάπτυξης 1,6% σε ετήσια βάση, κατά το δεύτερο τρίμηνο, η ύφεση της αμερικανικής οικονομίας πρέπει να θεωρείται σχεδόν δεδομένη. Βεβαίως, δεν μπορεί να μιλήσει με απόλυτη βεβαιότητα, γιατί υπάρχει το παράδειγμα του 1956, όταν οι ΗΠΑ απέφυγαν την ύφεση για περίπου 9 μήνες. Με τα δεδομένα αυτής της στιγμής, ωστόσο, η πρόκληση είναι οι αισιόδοξοι να αποδείξουν σε ποια επιχειρήματα βασίζονται και προβλέπουν ανάκαμψη το δεύτερο εξάμηνο και ανάπτυξη το 2012".

Οι Σειρήνες των αισιόδοξων και η Εποχή των Παγετώνων

"Λένε ότι ο κάθε λαός έχει τους ηγέτες που του αξίζουν. Με τον ίδιο τρόπο πιστεύω πως η αγορά έχει τους μακροοικονομικούς σχολιαστές που της αξίζουν. Αναλυτές που είναι πάντα αισιόδοξοι, χωρίς να παίρνουν κανένα προσωπικό ρίσκο, ενώ κενολογούν για τις εκτιμήσεις της κρατούσας άποψης.

Αν δούμε όσα έγιναν στην Ιαπωνία και το πρότυπο της Εποχής των Παγετώνων, τότε καταλαβαίνουμε τι ακριβώς συμβαίνει. Είχαμε μία βραχύβια οικονομική ανάκαμψη, η οποία υπονομεύθηκε από την τάση απομόχλευσης, που οδήγησε σε κατάρρευση τον ιδιωτικό κλάδο, ενώ η σχεδόν χρεοκοπημένη κυβέρνηση προσπαθεί να χαλιναγωγήσει τα ελλείμματα.

Τώρα μπαίνουμε στην τρίτη φάση της Εποχής των Παγετώνων. Όπως πολλοί άλλοι οικονομολόγοι, εδώ και πολύ καιρό επισημαίνω ότι η παγκόσμια οικονομία έχει ξεπεράσει τις δυνατότητές της. Πραγματοποιείται μαζική μεταφορά εισοδήματος προς τους πολύ πλούσιους, ενώ τα πραγματικά εισοδήματα της μεσαίας τάξης είναι στάσιμα. Η μεσαία τάξη το ανέχεται επειδή οι κεντρικοί τραπεζίτες ώθησαν σε υψηλά επίπεδα τις τιμές των κατοικιών, ώστε η αποδυναμωμένη μεσαία τάξη να συνεχίσει να δανείζεται και να καταναλώνει, δίνοντάς τους την ψευδαίσθηση της ευμάρειας για να μην επαναστατήσουν.

Πιστεύω πως η Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας, ειδικότερα, είναι συνένοχες σε αυτήν τη ληστεία. Κατά το 2008, μεταφέρθηκε το μη διατηρήσιμο χρέος του ιδιωτικού τομέα στον δημόσιο, ώστε να αποφευχθεί η ύφεση που αναμφίβολα αυτό θα επέφερε. Τα χρέη αυτά, όμως, είτε βαρύνουν τους ιδιώτες είτε τον δημόσιο τομέα, είναι μη διατηρήσιμα.

Η πολιτική των κεντρικών τραπεζών, όμως, δεν έχει αλλάξει. Συνεχίζουν να τυπώνουν χρήμα. Και εάν αυτό δεν φέρει κανένα αποτέλεσμα, τότε τυπώνουν λίγο χρήμα ακόμη. Και καθώς φλέγεται το Λονδίνο από τις ταραχές, επισημαίνω ότι η Βρετανία και οι ΗΠΑ δεν είναι σαν την Ιαπωνία. Η χώρα του ανατέλλοντος ηλίου, αν και υπέφερε για μία δεκαετία, είναι μία ομοιογενής κοινότητα με ισότητα. Δεν ισχύει το ίδιο για τις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Οι Βρετανοί πολιτικοί αποκηρύσσουν τους ταραξίες ως κοινούς εγκληματίες (που βεβαίως είναι). Παρ' όλα αυτά, νομίζω ότι το ίδιο ακριβώς θα έλεγαν ο Λουδοβίκος ο 16ος ή ο Τσάρος Νικόλαος".

Από το http://www.euro2day.gr/

Λειτουργία αποτελεσματικών αγορών

Από το blog του Paul Krugman στους ΝΥΤ

Οι αγορές "ξηλώνουν" τα σχέδια της ΕΕ

 Τι  λέγαμε στην προηγούμενη ανάρτηση; Για 1-2 μήνες; Γράψε λάθος!

Η πραγματική ζωή μας βγάζει τη γλώσσα όταν αγνοούμε ότι" τα γεγονότα είναι ξεροκέφαλα". Και όχι μόνο εμάς, αλλά και πολύ περισσότερο αυτούς που στήνουν σχέδια επί χάρτου κάνοντας τους σπουδαίους που θα τα τιθασεύσουν. Προς γνώση(;) και συμμόρφωση(;;)

Από το euro2day.gr

"Οι αγορές δεν αντιδρούν όπως αναμέναμε". Η παραπάνω δήλωση του επιτρόπου οικονομικών κ. Όλι Ρεν από τη μία πλευρά είναι ομολογία αποτυχίας της Ευρώπης και από την άλλη δηλώνει εμμέσως πλην σαφώς την ανάγκη να επανεξεταστούν οι αποφάσεις της 21ης Ιουλίου.

Και αυτό γιατί, πέραν των αρρυθμιών που συνόδευσαν τις αποφάσεις, το τοπίο στις αγορές έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά από τότε. Τα διαδοχικά σημάδια προσγείωσης της ισχνής, έτσι και αλλιώς, ανάπτυξης στην οικονομία των ΗΠΑ και η επαναφορά του κινδύνου της διπλής ύφεσης για την παγκόσμια οικονομία αλλάζουν τα δεδομένα.

Η ευρωπαϊκή κρίση χρέους πιθανόν να πρέπει πλέον να αντιμετωπιστεί σε περιβάλλον οικονομικής στασιμότητας ή, ακόμη χειρότερα, βαθιάς ύφεσης. Αυτό σημαίνει ότι θα αυξηθεί το χρέος ως προς το ΑΕΠ και θα απαιτηθούν μεγαλύτερες θυσίες για να τιθασευτεί.

Όλα αυτά με την ευρωζώνη να δέχεται επίθεση στον πυρήνα της, καθώς οι τρέχουσες αποδόσεις των ισπανικών και των ιταλικών ομολόγων παραμένουν στην επικίνδυνη περιοχή του 6% - 6,50%, ένα βήμα πριν από τα επίπεδα του 6,8% - 7%, στα οποία το κόστος δανεισμού καθίσταται πλέον απαγορευτικό.