Μισούν την ζωή

Bασίλης Π. Μακρής

Θέλω να εκφράσω κάποιες από τις σκέψεις μου με αφορμή το φονικό που έλαβε χώρα στην Αμφιάλη. Αναμφισβήτητα πρόκειται για φόνο που είχε πολιτικό κίνητρο και ανοίγει ένα άσχημο σπιράλ για καταστάσεις εμφύλιου σπαραγμού και ερεβώδη σύγχυση  ή μάλλον για περαιτέρω σκοτισμό νοών και μπέρδεμα μυαλών.

Οφείλω επίσης να τονίσω, ότι δεν συντρέχει καμιά απολύτως ανάγκη να αναζητήσω εύσημα αντιφασιστικής κουλτούρας από κανέναν. Μπορεί να ακούγεται αλαζονικό αυτό, αλλά θεωρώ ότι ο αντιφασισμός τεκμαίρεται στο εμπράγματο πεδίο της ζωής και όχι στην ακαδημαϊκή τοποθέτηση έναντι του φασισμού.

Έχω νιώσει κυριολεκτικά στο πετσί μου πριν από δυόμισι χρόνια (Ιούνιος 2011) το δείγμα γραφής, αλλά και το δήγμα κοπής της νεόκοπης ύβρεως που ψιττακίζει ανερυθρίαστα τον φασίζοντα κεκεδισμό της. Το δικό μου συμβάν εξαιτίας του οποίου κατέληξα στον Ερυθρό με βαρύτατη διάσειση, δεν είναι δυνατόν να ξεχαστεί εύκολα. Απλά, τώρα έγινε μέσα μου μια χρονική ανάδραση και αναφορά στα γεγονότα που είχαν γίνει έξω από το σπίτι του τότε υπουργού Προστασίας του Πολίτη.

Δεν πρόκειται απλά για σύγκρουση με αφορμή την διαφορετική πολιτική τοποθέτηση. Οι φασίζοντες, νιώθουν να απειλούνται από τον λόγο. Από τον λόγο που διατυπώνει με ευταξία τα επιχειρήματά του. Από τον λόγο που αναιρεί και αποδομεί την δική τους αιτία αναφοράς στο «δίκαιό» τους. Είναι μια παράξενη αίσθηση που βλέπω σε αυτούς. Γιατί πρόκειται για αίσθηση κι όχι για τοποθέτηση που έχει να κάνει με συνειδητοποίηση ή ενδελεχή εξέταση όλων των πτυχών ενός ζητήματος και θέματος.

Ο φασισμός είναι η κατάφαση στο συμβαίνον της βιο-ζωτικότητας. Θα έλεγα η απόλυτη κατάφασή της. Και αυτή η βιο-ζωτικότητα δεν έχει καμιά άλλη παράμετρο παρά την διαρκώς τροφοδότησή της με τα στοιχεία που θα συντηρούν και θα ολοκληρώνουν την ύπαρξή της και μόνο. Πρόκειται δηλαδή για στοιχεία που φτιασιδώνουν το γιαπί της αυτοσκοπούμενης αυθυπαρξίας του φασισμού.

Και ποιά είναι τα στοιχεία αυτά ταϊζουν την αυθυπαρξία του οικοδομήματος αυτού ;

1. Η αποκλειστική αναφορά στο ίδιον της βιολογικής «υπεροχής» και μόνον ύπαρξης. Δηλ. Επειδή ζω και υπάρχω, ε! τότε αποκλειστικά και θα υπερέχω βιολογικά ως δύναμη βιταλιστική. Δεν μπορεί να υπάρχω και να μην υπερέχω. Αυτό το στοιχείο είναι το καθαρά βιταλιστικό.
2. Το δεύτερο στοιχείο είναι καθαρά αξιοδοτικής μορφής. Δηλαδή επειδή είναι δεδομένο (γι’ αυτούς) ότι η υπεροχή επεδαψίλευσε όλα τα έπαθλα της και τα πρωτεία της σε μένα  ως ζωτικά υπερέχον «όν», τότε αυτή η αυτοαναφορά δεν έχει παρά να προσδώσει τις «αξίες» που αποκλειστικά και δικαίως θα πρέπει να νέμομαι, να καρπούμαι και να τις κραδαίνω σαν όπλο και αιτία εξόντωσης του «άλλου», του «αυτού», του «εχθρού», του διαφορετικώ τω τρόπω υπάρχοντος ή ερμηνεύοντος την ζωή και την πραγματικότητα. Η αξία μου είναι αυταξία, αυτοκατάφαση, αυτή η ίδια η εαυτότητα και ο,τιδήποτε  θέτει το ανάστημά του απέναντί του είναι προς εξόντωση.
3. Το τρίτο στοιχείο είναι η ανιστορικότητα. Η ούτως δομούμενη ανθρωπολογία του φασισμού, γεμίζει ασφυκτικά με το πρωθύστερον μιας προειλημμένης απόφανσης που ούτως ή άλλως έχει να κάνει με την κατίσχυση του αίματος, και της της τιμής που απορρέει εξ αυτού. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η πρώτη αναφορά τους στο αίμα. Το αίμα προσδίδει τιμή. Η ιστορία γι’ αυτούς είναι η διάρκεια της κατίσχυσης του αίματος που υπερέχει και βιταλιστικά και αξιοδοτικά.
4. Η σχέση του φασισμού με την κοινωνικότητα : η σχέση των φασιστών και των φασιζόντων με τους ιδικούς τους δεν έχει καμιά κοινωνικότητα. Είναι η σχέση με την πληθύ, με την ποσότητα με την συσώρρευση  των ομοίων επί τω σκοπώ της αυτοκατάφασης σε αυτό και μόνον που είναι. Είναι οι κόκκοι της άμμου που αποτελούν την έρημο του στερημένου από νόημα «είναι». Είναι κόκκοι της άμμου όπου ο καθείς δεν έχει καμιάν απολύτως ιδιοσυστασία, αλλά όλοι συγκολλώνται μεταξύ τους με την ύλη της αυτοκατάργησή τους. Αισθάνονται ισχυροί μόνον μέσα στην μάζα. Όσο πιο μεγάλη μάζα αποτελούν τόσο πιο ισχυροί νιώθουν, αλλά και τόσο πιο καταργημένοι είναι . Δεν υπάρχουν παρά δια της μάζας. Δεν ζουν παρά για την μάζα. Δεν τους εξαλείφει τίποτ’ άλλο παρά η μάζα.

Δεν θέλω να ανατρέξω σε οικονομικά και κοινωνιολογικά αίτια για να αναφερθώ στο «έτσι» του φασισμού. Είναι ζήτημα και θέμα πρωτίστως ανθρωπολογικής διάστασης που με την σειρά της απορρέει από την πλήρη απουσία οντολογίας.  Η στάση τους έναντι της Ιστορίας του πολιτισμού είναι χαρακτηριστική. Δεν αντιλαμβάνονται την Ιστορία παρά με όρους κατισχύουσας ανάγνωσης, μανιχαϊστικής μεθερμηνείας και επομένως στην κατ’ αυτόν τον τρόπο αιτολογούσα «πολιτική» συμπεριφορά.

Δεν επομένως τυχαίο που οι πιο «ανεξέλεγκτοι» κόκκοι της υποκινούμενης αυτής άμμου δρουν έτσι όπως δρουν. Τελούν εν προδιαθέσει για ολική σύγκρουση. Σύγκρουση εξοντωτική του αντιπάλου. Μόνον τότε θα έχει νόημα η σύγκρουση γι’ αυτούς. Δυνητικά είναι αυτοπρογραμματιζόμενες μηχανές του φονεύειν. Αρκεί να πυροδοτηθεί η προδιάθεσή τους.

Τέλος θα ήθελα να αναφερθώ στην προσωπικότητα του Miguel de Unamuno του Βάσκου φιλοσόφου και πρυτάνεως του Πανεπιστημίου της Σαλαμάνκα κατά τον εμφύλιο πόλεμο της Ισπανίας (1936-1939). Στις 12 Οκτωβρίου 1936 , την επέτειο ανακάλυψης της Αμερικής, διοργανώθηκε στο Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα η γιορτή της «Ισπανικής Φυλής». Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά από μια γρήγορη προέλαση οι δυνάμεις των φραγκιστών είχαν καταλάβει την περιοχή της Σαλαμάνκα στις αρχές του Οκτωβρίου. Στην αίθουσα της γιορτής βρίσκονται επιφανή στελέχη του φραγκικού περιβάλλοντος, σύζυγος του Φράγκο, ο Επίσκοπος της Σαλαμάνκα, που είχε εκδώσει και σχετική ποιμαντορική επιστολή, ο ιδρυτής της Λεγεώνας των Ξένων Στρατηγός Milan Astray και ο Miguel de Unamuno. Ο Πρύτανις αν και δεν ανήκε στους δημοκρατικούς, δεν μπορούσε να παραμένει αδιάφορος απέναντι σε αυτά που είχαν προηγηθεί στην πόλη κατά την κατάληψή της ούτε απέναντι στην δολοφονία φίλων του όπως του δημάρχου της Σαλαμάνκα Casto Prieto, του καθηγητή των αραβικών στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδα Salvador Villa, και του Γκαρθία Λόρκα. Η αίθουσα  ήταν ασφυκτικά γεμάτη από φαλαγγίτες που κάθε τόσο ενορχηστρούμενοι από τον Astray φώναζαν την πολεμική ιαχή «Viva la muerte» , δηλ. « Ζήτω ο θάνατος». Όταν ο θόρυβος κόπασε, ήλθε η σειρά του Unamuno να μιλήσει. Ο πρύτανις άρχισε να μιλάει και είπε τα ακόλουθα :

« Όλοι σας αδημονείτε για τα λόγια μου. Με ξέρετε και γνωρίζετε καλά ότι δεν μπορώ να παραμείνω σιωπηλός. Μερικές φορές το να μένεις σιωπηλός είναι σαν να λες ψέματα, καθώς η σιωπή μπορεί να ερμηνευθεί ως συναίνεση. Ας αντιπαρέλθουμε την προσωπική προσβολή του καθηγητή Maldonado που συνεπάγεται αυτό το ξαφνικό ξέσπασμα χλευασμού σε βάρος των Βάσκων και των Καταλανών. Φυσικά, και εγώ ο ίδιος έχω γεννηθεί στο Μπιλμπάο. Ο επίσκοπος θέλει δεν θέλει , είναι Καταλανός από την Βαρκελώνη. Μόλις τώρα άκουσα μια μακάβρια και παράλογη κραυγή “ Ζήτω ο θάνατος “. Και εγώ, που έχω σπαταλήσει την ζωή μου διαμορφώνοντας αντινομίες, οφείλω να σας πω σαν πραγματικός ειδήμων, ότι αυτή η αλλόκοτη αντινομία μού είναι απωθητική. Ο Στρατηγός Millan Astray, είναι ένας σακάτης Ας το ομολογήσουμε δίχως περιστροφές. Είναι ένας ανάπηρος πολέμου. Το ίδιο ήταν και ο Θερβάντες. Το δυστύχημα είναι ότι αυτήν την στιγμή στην Ισπανία υπάρχουν πολλοί σακάτηδες. Και αν ο Θεός δεν σπεύσει προς βοήθειά μας, σύντομα θα υπάρξουν ακόμη περισσότεροι. Θλίβομαι, όταν σκέπτομαι ότι ο Στρατηγός Millan Astray θα πρέπει να υποδεικνύει το πρότυπο μαζικής ψυχολογίας. Ένας σακάτης δίχως το μεγαλείο του Θερβάντες, ίσως να επιζητά μια δυσοίωνη παρηγοριά προκαλώντας ολόγυρά του ακρωτηριασμούς. Ο Στρατηγός θα ήθελε να δημιουργήσει εξαρχής στην Ισπανία – μια αρνητική δημιουργία σύμφωνα με την εικόνα που έχει στο μυαλό του. Για το λόγο αυτό επιθυμεί να δει μιαν Ισπανία σακατεμένη, όπως ασυναίσθητα ξεκαθάρισε. Αυτός είναι ο ναός του πνεύματος και εγώ είμαι ο πρωθιερέας του. Εσείς είστε εκείνοι που βεβηλώνετε τα καθαγιασμένα του όρια. Εσείς θα νικήσετε, επειδή η κτηνώδης βία σας περισσεύει. Αλλά δεν θα πείσετε ποτέ, αφού για πείσεις χρειάζεται αυτό που λείπει από εσάς : αφορμή και δίκαιο για τον αγώνα σας.Θεωρώ μάταιο να σας προτρέψω να σκεφθείτε την Ισπανία».

Αυτός λοιπόν ήταν ο χειμαρρώδης , κοφτερός και αποφασισμένος λόγος του Miguel Unamuno που δεν μάσησε τα λόγια και πλήρωσε με τίμημα την ζωή του έξι εβδομάδες αργότερα το τόλμημά του. Στην πραγματικότητα αυτά που λέει ισχύουν και για τους δικούς μας χαλεπούς καιρούς. Και να σημειωθεί ότι αρχικά είχε χαρακτηρισθεί με όρους πολιτικής αναγνωρισιμότητας ως συντηρητικός μη ανήκων στους δημοκρατικούς της εποχής. Το πνευματικό του θάρρος και η πνευματική του ορθοπραξία απουσιάζουν ηχηρά σήμερα.

πηγή: Aντίφωνο