Υπερασπιζόμενοι το κοινό εδώ

Tου Nικου Γ. Ξυδακη


Στους τοίχους της Τραπέζης της Ελλάδος επί της Πανεπιστημίου, δύο γκράφιτι: Δεν συναινούμε έχουμε πόλεμο· και παρακάτω, Γιώργο θα φύγεις νύχτα. Τις προηγούμενες μέρες, κορυφαία πρόσωπα της απελθούσας κυβέρνησης προπηλακίστηκαν από οργισμένους πολίτες ενώπιον ακροατηρίων, εκδιώχθηκαν από αίθουσες, γιουχαΐστηκαν. Την παγωνιά μετά το σοκ διαδέχεται τυφλή οργή που ξεχειλίζει, και θα ξεσπάει επί δικαίων και αδίκων.

Δικαιολογημένη η οργή και ευεξήγητη. Και πρέπει να ξεσπάσει. Ο οργισμένος πολίτης όμως, προτού παραδοθεί στην αυτοδικία και στον νόμο του Λιντς, οφείλει να αναλογιστεί μήπως η τυφλότητα της οργής του πλήττει ακριβώς το κράτος δικαίου που υπονόμευσαν οι προπηλακιζόμενοι πολιτικοί με την ολιγωρία τους, με τα ψέματα, με τον αριβισμό ή τις δόλιες πράξεις τους. Να μην αθωωθούν, να παραδοθούν στη χλεύη και την καταφρόνια, στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας· να ερευνηθεί η δράση τους και να τιμωρηθούν αν βρεθούν ένοχοι. Αλλά δεν πρέπει να κυριαρχήσει ο τυφλός θυμός, η οργή δεν μπορεί μόνη αυτή να καθοδηγεί τις πράξεις της τραυματισμένης κοινωνίας. Διότι υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο το ποτάμι της οργής να μη σταματάει πουθενά, να παρασύρει δικαίους και αδίκους σε έναν τρελό στροβιλισμό, που θα εξαρθρώσει τους κοινωνικούς αρμούς και λίγο θα απέχει από εμφύλιο.

Ο κερματισμός και η πολυδιαίρεση της κοινωνίας είναι όπλο των κυρίαρχων, είναι προσφιλές όπλο της αποικιοκρατίας, παλιάς και νέας, μαζί με την προπαγάνδα και την ωμή καταστολή. Η προπαγάνδα, επίσημη ή μεταμφιεσμένη, προσπαθεί να πείσει τη δοκιμαζόμενη κοινωνία, αφενός, ότι φταίμε όλοι εξίσου, γενικεύοντας και ισοπεδώνοντας· η τέτοια γενίκευση διαχέει δολίως σε όλους την ευθύνη και την ενοχή· και όταν όλοι φταίνε, κανείς δεν φταίει. Η προπαγάνδα, αφετέρου, σπείρει διχόνοια, διάσπαση, διαίρεση: οι ιδιωτικοί εναντίον των δημοσίων, οι υπάλληλοι εναντίον των ελευθεροεπαγγελματιών, όλοι εναντίον των φακελάκηδων γιατρών, των ρουφιάνων δημοσιογράφων, των κλεφτών ταξιτζήδων, όλοι εναντίον όλων. Και όλοι ενοχοποιημένοι, διασπασμένοι, οργισμένοι, σαστισμένοι - δηλαδή, έτοιμοι να υποδουλωθούν και πάλι, χωρίς να προλάβουν να κατανοήσουν, να συνθέσουν, να υπερβούν τα δεσμά.

Η προπαγάνδα δούλεψε εντατικά όλα τα χρόνια της αμέριμνης σπατάλης κλοπιμαίων και δανεικών για να μας πείσει ότι όλα βαίνουν καλώς, η Ελλάς είναι ισχυρή, οι αγορές μάς ψηφίζουν. Δούλεψε εντατικά και τον τελευταίο χρόνο, διαχέοντας ευθύνες και ενοχές, αποκρύπτοντας διαρκώς την αληθή εικόνα, τις δυνατότητες εξόδου, τους πραγματικούς υπεύθυνους. Μέχρι που το ολιγόσελιδο μνημόνιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου έδειξε τον βαθμό κατάρρευσης του συστήματος και τον βαθμό υποδούλωσης όλων ημών.
Οι έχοντες κυριαρχία και πλούτο έχουν σπεύσει ήδη να μεταφέρουν το χρήμα έξω και να αγοράσουν λονδρέζικα ακίνητα: να σωθεί το χρήμα και ας βουλιάξει η χώρα. Τώρα περιμένουν ευκαιρίες επενδύσεων: η καταρρέουσα χώρα θα προσφέρει πολλές ευκαιρίες. Θα επωφεληθούν, μαζί με το ξένο κεφάλαιο που ώς τώρα λοιδορούσε την Ψωροκώσταινα· θα αγοράσουν πάμφθηνα. Οι εξουθενωμένοι, γονατισμένοι πολίτες ποια αντίσταση μπορούν να προβάλουν; Πολύ περισσότερο αν βρεθούν παραδομένοι στον ψυχικό εμφύλιο, κατακερματισμένοι και αλληλοσπαρασσόμενοι. Καμία αντίσταση· η υποδούλωση θα είναι η μόνη οδός.

Η κοινωνία ραγίζει από απειλές, πρωτόγνωρες τουλάχιστον για δύο - τρεις γενιές· απειλές φτώχειας, απειλές κατά της κοινωνικής συνοχής, απειλές κατά του κοινωνικού συμβολαίου, απειλές κατά του δημόσιου πλούτου και της εθνικής κυριαρχίας. Μόνο αν αναγνωρίσει τον εαυτό της σαν κοινότητα, βάσει συνομολογημένων παρονομαστών, γύρω από ένα μίνιμουμ αξιακό πλαίσιο, η κοινωνία μπορεί να αντισταθεί στις δυνάμεις της διάλυσης και να υπερασπιστεί τον δημόσιο χώρο, τον κοινό λόγο, την πατρίδα.

Ας την πούμε πατρίδα αυτή την οντότητα που μπορεί να μας ενώσει, ας μη φοβόμαστε τη λέξη, δεν είναι η κουρέλα των ακροδεξιών και των χουνταίων, είναι η πατρίδα του Ρήγα Φεραίου και του Παπαδιαμάντη, του Κάλβου και του Εγγονόπουλου, του μαχητή στο Αλβανικό και του αντάρτη. Το παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα· οι άθλιες ραντιέρικες ελίτ, που κατάντησαν τη χώρα οικόπεδο ευκαιρίας, δεν έχουν πατρίδα. Οι άνθρωποι της εργασίας, μικροί, μικρομεσαίοι, ποιητές, τεχνίτες, όλοι, έχουν πατρίδα: το από κοινού εδώ, το εδώ που διάλεξαν, αυτό που δεν θέλουν να εγκαταλείψουν από ανάγκη, τάφους, αμπέλια και σοκάκια, φίλους, οικείους, συμπολίτες, παλιούς συμμαθητές. Μπορούμε να ριζώσουμε κι αλλού, αλλά ας το κάνουμε ως ελεύθεροι, όχι ως ανδραποδισμένοι. Γι’ αυτό το κοινό εδώ, αξίζει να πολεμήσουμε, φτωχοί αλλά ελεύθεροι, ενωμένοι, όχι σπαραγμένοι και δούλοι. Οπως μπορούμε.

Ένα βλέμα-Καθημερινή 9/5/2010