Για τη Μνήμη

Μέρες μνήμης  γεννάνε  ερωτήματα για το θέμα της μνήμης σαν μηχανισμό και  την σχέση με την λήθη και τη λησμονιά(που είναι φάρμακα αλλά και φαρμάκια στη ζωή των ανθρώπων).Λέγονται και γράφονται πολλά, συνήθως κλισέ «παιδαγωγικού « χαρακτήρα, με ιδιαίτερη αναφορά στους νεότερους .

Μια σημαντική κατά τη γνώμη μου πλευρά είναι πως συγκροτείται η μνήμη.Είτε σε προσωπικό είτε σε συλλογικό επίπεδο.Θεωρώ σαν βάση του συλλογισμού μου περί αυτό, το ίδιο που θεωρώ και για την γνώση.Όπως λέμε ότι «γνώση είναι αυτό που μένει όταν ξεχάσουμε αυτό που μελετήσαμε», θεωρώ ότι κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τη συγκρότηση της μνήμης.Δηλαδή μια διαδικασία αφαιρετική ,που εστιάζει σε ορισμένες πλευρές , αφαιρώντας  κάποιες άλλες και συγκροτεί μια αφήγηση.Το ποια στοιχεία θα διαλέξει είναι μια διαδικασία διαμεσολαβούμενη από προσωπικά, κοινωνικά, ιστορικά και ιδεολογικά κριτήρια και φίλτρα, ακόμα και από περιστασιακές ανάγκες.

Εν γένει  ο εγκέφαλος από νευροβιολογική άποψη ανασύρει σε κάθε νέο στοιχείο κάτι αποθηκευμένο ήδη που «μοιάζει» με τη νέα παράσταση , το συνδέει με αυτό.Λειτουργεί δηλαδή «κατ΄οικονομία».Αλλά αυτή είναι η πρωταρχική αντίδραση σε νέα πληροφορία.

Ως κοινωνικά, άρα και ιδεολογικά –με την έννοια της ένταξης σε μιά «αφήγηση» εκ των προτέρων δεδομένης- όντα οι άνθρωποι πάνε παραπέρα.Και εκεί ο μηχανισμός αποκτά χαρακτηριστικά πέραν  του προσώπου του καθενός. Με αυτή την έννοια η συγκρότηση της μνήμης –ακόμα και της προσωπικής μνήμης- είναι μια κοινωνική διαδικασία. Πολύ περισσότερο δε όταν αναφερόμαστε σε συλλογική μνήμη σε οποιοδήποτε επίπεδο.

Με αυτές  τις σκέψεις θυμήθηκα μια εξαιρετική ιστορία του Μπόρχες για τον «Μνήμονα Φούνες».

Ο σχετικός ήρωας , θύμα ενός ατυχήματος μένει ανάπηρος.Έχει όμως μια εξαιρετική καταγραφική μνήμη, μόνο καταγραφική όμως αδυνατεί να συγκροτήσει τις απομνημονεύσεις του σε μνήμη.

Θυμάμαι ένα χαρακτηριστικό τμήμα της αφήγησης της συνομιλίας του με το Μπόχερς και το μεταφέρω από μνήμης:

Θυμάμαι όχι μόνο το κάθε φύλλο, του κάθε δέντρου, του κάθε δάσους που έχω δει, αλλά και τη συγκεκριμένη του μορφή κάθε φορά που το είδα και το ξαναείδα.

Τελικά κύριε, η μνήμη μου είναι ένας σωρός από σκουπίδια