Δευτέρα 13 Μαΐου 2013

O συνωμοσιολογικός λόγος


Σημείωση από anestios: Πάλι  Γιάννης Βούλγαρης σήμερα, φρέσκος αυτή την φορά (από τα ΝΕΑ 27/4/2013, απόσπασμα από το άρθρο του "Υδατάνθρακες ο θησαυρός"). 
Περιεκτικός, καίριος και ακριβής στον ορισμό των χαρακτηριστικών της συνωμοσιολογίας. 
Αν είχα να προσθέσω κάτι ακόμα θα έβαζα μια μάλλον ψυχοκοινωνική παράμετρο. Την "αυτοθυματοποίηση", μια διαδικασία όπου μπρος στην "υπερμεγέθη" δύναμη των "συνωμοτών", ο συνωμοσιολόγος στέκεται από την μεριά του θύματος, του ανίσχυρου όχι μόνο να παρέμβει αλλά και να ερμηνεύσει ορθολογικά τα τεκταινόμενα. Και την αδυναμία του αυτή (αλλά και την τεμπελιά του ακόμα χειρότερα) την ειδωλοποιεί (σε σπασμένο καθρέφτη βεβαίως), στον πανίσχυρο που ελέγχει τα πάντα .Και όσο πιο πολύ το κάνει , τόσο πιο βαθιά χώνεται στη συνωμοσιολογία και τόσο πιο θύμα αισθάνεται ο ίδιος. Πρόκειται για μια αυτοτροφοδοτούμενη διαδικασία που στην καλύτερη περίπτωση οδηγεί στην πλήρη παραίτηση κατανόησης πόσο μάλλον παρέμβασης , στην δε χειρότερη σε φονταμενταλισμούς και αγριότητες (π.χ περίπτωση Μπρέιβικ στη Νορβηγία)

«Το βασικό γνώρισμα του συνωμοσιολογικού λόγου είναι η επιλεκτική χρήση και ανάμειξη πραγματικών, αληθοφανών και φανταστικών γεγονότων που καταλήγουν σε ένα συνεκτικό αλλά αυθαίρετο ως τελείως ανορθολογικό επιχείρημα. Στο κέντρο του επιχειρήματος είναι μια αστυνομική αντίληψη της Ιστορίας, σύμφωνα με την οποία οι τύχες του Κόσμου ή η συγκεκριμένη κρίση στην περίπτωσή μας είναι προσχεδιασμένη από ορατές και αόρατες δυνάμεις που βυσσοδομούν συνήθως στο παρασκήνιο. Οι δυνάμεις αυτές πάντα προσωποποιούνται, σαν να είναι ένα ατομικό ή συλλογικό Υποκείμενο με ενιαία πρόθεση, κοινό στόχο και τόση ισχύ ώστε να υποτάσσει την εξέλιξη στο Σχέδιό του. Κατά περίσταση υποκείμενα μπορεί να είναι χρηματιστές, πολυεθνικές, ιμπεριαλιστές, Αμερικανοί, Γερμανοί, Εβραίοι, ισλαμιστές, μασόνοι, κλειστές λέσχες.
Αυτό που δεν μπορεί να ανεχτεί ο συνωμοσιολογικός λόγος είναι η απλή αλήθεια ότι η κοινωνική εξέλιξη είναι αποτέλεσμα αντιφατικών επιδιώξεων πολλών δρώντων υποκειμένων, τα οποία υπόκεινται σε συσχετισμούς δύναμης, έχουν περιορισμένη όραση του συνολικού πεδίου και η δράση τους εκδηλώνεται σε συνθήκες αβεβαιότητας και ενδεχομενικότητας. Έναντι της κοινωνικής πολυπλοκότητας ο συνωμοσιολογικός λόγος αναζητεί απλουστευτικές μονοαιτιακές ερμηνείες, συλλέγει και συρράπτει με παρανοϊκή συνήθως εμμονή τεκμήρια που στοιχειοθετούν, υποτίθεται, την ενοχή του Υπόπτου.
Οι συνωμοσιολογικές θεωρίες ανθούν σε περιόδους κρίσεων γιατί τότε κλονίζονται τα προϋπάρχοντα εργαλεία κατανόησης του Κόσμου. Επίσης η συνωμοσιολογία συγκροτεί ταυτότητες, όπως εκείνη των «υποψιασμένων» που βλέπουν πίσω από τα επιφαινόμενα. Στην πραγματικότητα βέβαια οι «υποψιασμένοι» γίνονται άθυρμα στα χέρια των δημαγωγών της πολιτικής και των ΜΜΕ.»

Υ.Γ Θα συνιστούσα για μελέτη το έργο του Ουμπέρτο Έκο" Το κοιμητήριο της Πράγας" που μέσα από μια απολαυστική μυθιστορηματική πλοκή και αφήγηση κονιορτοποιεί την δημιουργία των συνωμοσιολογικών θεωριών.


Δεν υπάρχουν σχόλια: