του Σερζ Ζιλί
Στο παιχνίδι των δεκαετιών, τα «σέβεντις» θεωρούνται συχνά μια κάπως πιο σοβαροφανής -και συχνά κακή- απομίμηση των «σίξτις», που φημίζονται για την ξεγνοιασιά τους. Ορισμένοι τα παρακολούθησαν από κέντρα αποτοξίνωσης. Στην πραγματικότητα, η δεκαετία του '70 αξιοποίησε τα υλικά εκείνης του '60: προέκυψε ένα μοναδικό χαρμάνι, που το αναδύει καλύτερα το έτος 1973, το οποίο είναι για την δεκαετία του '70 ό,τι ήταν το 1968 για την προηγούμενη, με μια διαφορά: το 1968 ήταν άλμα, το 1973 μαραθώνιος.
Το 1968 αποτελειώνει τα υπολείμματα της αστικής ηθικής του 19ου αιώνα, που κατέπνιγαν τις κοινωνίες της πλήρους απασχόλησης. Όπως το δείχνει η ταινία του Ολιβιέ Ασαγιάς (Olivier Assayas), στην Γαλλία μετά τον Μάη ακολουθήθηκαν δύο δρόμοι: εκείνος του αριστερισμού, και εκείνος της κοινωνικής-πολιτιστικής εξέλιξης. Ο πρώτος βρίσκει τοίχο το 1972, με τον θάνατο του Πιερ Οβερνέ (Pierre Overney).
Εκθηλυσμός του κόσμου
Τελικά και ο μαζικός αριστερισμός θα εκβάλει στο κοινωνικό-πολιτιστικό πεδίο. Το 1968 δεν έμελλε να οδηγήσει στην προλεταριακή επανάσταση. Ο Μάης δεν ήταν τα προεόρτια του «μεγάλου βραδιού» της επανάστασης αλλά η χαραυγή των -απαγορευμένων ακόμα ως χτες- ερώτων. Ο Μάης που θριάμβευσε ήταν τελικά πολιτιστικός, κοινωνικός, μουσικός, απελευθερωτικός, ομοφυλόφιλος και ατομικιστικός. Σε αυτό το ρεύμα εντάσσεται και η εμφάνιση της εφημερίδας «λιμπερασιόν».
Η νεωτερικότητα του 1968 συνδέεται με την επιτάχυνση του εκθηλυσμού του κόσμου. Το αντισυλληπτικό χάπι, που νομιμοποιείται με τον «νόμο Νορίτ», φέρνει τα πρώτα του αποτελέσματα το 1968. Μαζί με το κίνημα υπέρ των αμβλώσεων, που καταλήγει στο «νόμο Βέιλ» του 1974-1975, απελευθερώνουν την γυναικεία σεξουαλικότητα. «Το σώμα μου μού ανήκει!» διατρανώνουν οι φεμινίστριες διεκδικώντας το δικαίωμα στην ευχαρίστηση και την ηδονή.
Η άλλη καινοτομία της δεκαετίας του 1960 αφορά την τεχνολογία. Όπως έγραψε ο οικονομολόγος Ντανιέλ Κοέν (Daniel Cohen) «οι φοιτητές που ενηλικιώθηκαν στα αμερικανικά πανεπιστήμια μέσα στο κλίμα της αμφισβήτησης της δεκαετίας του 1960, θα βρουν στην πληροφορική το τεχνολογικό μέσο που τους επιτρέπει να διαλύσουν την τυποποίηση του κόσμου που είχαν επιβάλει οι γονείς τους». Πράγματι, είναι μερικές παρέες χίπηδων που χάρη στην εφεύρεση των προσωπικών υπολογιστών, με ότι συνεπάγεται αυτό σε εφαρμογές και δικτύωση, θα φέρουν την επανάσταση στην πληροφορική και θα ακυρώσουν τα σχέδια των μεγάλων εταιρειών να κατασκευαστούν γιγάντιοι υπολογιστές που θα παρέμεναν εγκλωβισμένοι σε ειδικούς χώρους -ιδιοκτησίας τους. Σήμερα, ατμομηχανές της παγκόσμιας οικονομίας είναι ακριβώς οι εταιρείες αυτών των χίπηδων.
Το σκληρό ροκ
Το 1973, οι 'Αγγλοι «λεντ ζέπελιν», που έχουν διαδεχθεί τους «μπιτλς», εκπέμπουν πρώτοι τους ήχους που αργότερα θα ονομαστούν «χαρντ ροκ». Μέσα στον ορυμαγδό ιδρύονται και οι AC/DC. Οι «κουιν», που ιδρύθηκαν το 1970, κυκλοφορούν το πρώτο τους σινγκλ όπως το κάνουν και οι ΑΒΒΑ· οι «πινκ φλόιντ» ηχογραφούν το «the dark side of the moon».
Την ίδια χρονιά τερματίζεται ένας πόλεμος με πάνω από τέσσερα εκατομμύρια νεκρούς Βιετναμέζους, που πλήττει θανάσιμα και την Αμερική, αναγκάζοντάς την να υποστεί μια ηθική και στρατιωτική ήττα. Οι σχετικές ειρηνευτικές συνθήκες θα υπογραφούν στις 27 Ιανουαρίου 1973.
Το 1972 ξεσπάει το σκάνδαλο Ουοτεργκέιτ. Η έρευνα της «Ουάσινγκτον ποστ» οδηγεί ταχέως στον διορισμό ενός ειδικού ανακριτή και στο άνοιγμα μιας κοινοβουλευτικής έρευνας. Το 1973, ασκούνται διώξεις κατά στενών συνεργατών του Νίξον (Nixon). Η δικαιοσύνη αποκαλύπτει την ύπαρξη ενός συστήματος υποκλοπών που έχει μολύνει το FBI, την CIA και πολλές υπηρεσίες ασφαλείας του Λευκού Οίκου. Το 1974, ο Ρίτσαρντ Νίξον παραιτείται.
Το νέο Χόλυγουντ αποτυπώνει αυτήν την νέα εποχή της δυσπιστίας: κυκλοφορούν «ο νονός» (1972), «οι τρεις ημέρες του κόνδορα» (1975), το «όλοι οι άνθρωποι του προέδρου» (1976), το «άλιεν» (1979), χώρια η μακρά σειρά των ταινιών για το Βιετνάμ, όπου Αμερικανοί καταγγέλλουν Αμερικανούς.
Πρώτο πετρελαϊκό σοκ
Ένας πόλεμος τελειώνει, ένας άλλος αρχίζει: πρόκειται για τον τέταρτο αραβοϊσραηλινό πόλεμο, τον λεγόμενο «του γιομ κιπούρ». Αυτή την φορά την στρατιωτική πρωτοβουλία την αναλαμβάνουν οι Αιγύπτιοι και οι Σύριοι, που εξορμούν ταυτόχρονα κατά του ισραηλινού κράτους, που όμως γρήγορα αποκρούει με επιτυχία την επίθεση. Ο αραβικός εθνικισμός δεν θα ανακάμψει ποτέ από την νέα αυτή αποτυχία, στην οποία θα απολέσει κάθε πολιτική του αξιοπιστία.
Για αντίποινα, τα αραβικά πετρελαιοπαραγωγά κράτη κηρύσσουν εμπάργκο στις εξαγωγές του «μαύρου χρυσού». Έτσι βιώνουμε το πρώτο πετρελαϊκό σοκ. Το δεύτερο θα σημαδευτεί από την νίκη των αγιατολάχ στο Ιράν. Η τιμή του πετρελαίου εκτοξεύεται από τα 3 στα 12 δολάρια. Αλλά η συγκυριακή κρίση επισπεύδει μιαν άλλη κρίση, διαρθρωτική. Καταχρεωμένες από τον πόλεμο του Βιετνάμ και αντιμέτωπες με την μείωση της ανταγωνιστικότητάς τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες προχωρούν σε μαζική υποτίμηση του δολαρίου. Ήδη από τον Δεκέμβριο του 1971 έχουν θέσει εν αμφιβόλω την ανταλλαξιμότητα του εθνικού τους νομίσματος με αποτέλεσμα το δολάριο να χάνει διαρκώς σε αξία. Το 1973 είναι η χρονιά των πρώτων διεθνών συναντήσεων με σκοπό να ελεγχθεί η ξέφρενη διακύμανση των νομισματικών ισοτιμιών. Η ενεργειακή κρίση, ο νομισματικός κλυδωνισμός, η πληθωριστική παρέκκλιση, θα ραγίσουν τελικά τον αναπτυξιακό μηχανισμό στις αναπτυγμένες δυτικές χώρες, που έκτοτε δεν επανέκαμψε ποτέ.
Η ανεργία διογκώνεται: πλήττει τους νέους πρώτα, τις γυναίκες, τους μετανάστες, τους ανειδίκευτους εργάτες. Μεταξύ 1970 και 1993, ο ανεργία υπερτετραπλασιάζεται. Ο κοινωνικός αποκλεισμός επεκτείνεται. Έχουμε πολλές προσπάθειες πυροδότησης της ανάκαμψης με κεϊνσιανές συνταγές: στις ΗΠΑ, επί προεδρίας Φορντ (Ford) και Κάρτερ (Carter), στην Γαλλία επί Ζισκάρ (Giscard), γύρω στο 1974-75. Όλες αποτυχαίνουν· τα δημόσια χρέη διογκώνονται, ενώ ο πληθωρισμός συνεχίζει να ίπταται στα ύψη.
Πολύ γρήγορα γίνονται της μόδας οι φιλελεύθερες και μονεταριστικές θεωρίες και κυοφορείται μια συντηρητική επανάσταση. Η πρώτη που την υλοποιεί είναι η Μάργκαρετ Θάτσερ (Margaret Thatcher) το 1979, για να την ακολουθήσει μια χρονιά αργότερα ο Ρόναλντ Ρέιγκαν (Ronald Reagan). Αλλά κανείς τους δεν κατορθώνει να δαμάσει την ανεργία και τα ελλείμματα.
Υπό την πίεση των πετροδολαρίων που παράγει η άνοδος της τιμής του πετρελαίου γεννιέται μια αυτόνομη αγορά κεφαλαίων. Πολύ γρήγορα, η παραγωγή αποσυνδέεται από την χρηματοοικονομία. Η κινητικότητα των κεφαλαίων, της παραγωγής και της απασχόλησης εμπεδώνουν την διαρκώς αυξανόμενη ρευστότητα. Στην Νέα Υόρκη το 1973 αναγείρεται το σύμβολο αυτής της επέλασης της χρηματοοικονομίας, οι δίδυμοι πύργοι του «παγκόσμιου κέντρου εμπορίου».
Καπιταλιστικός πλουτισμός
Η παγκοσμιοποίηση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Στο πλαίσιο αυτό ο Ντενγκ Σιάο Πινγκ (Deng Xiao-ping), αποκαθίσταται στα διευθυντικά όργανα του κινεζικού κομμουνιστικού κόμματος το 1973, πριν καταλάβει την εξουσία της μεγάλης χώρας το 1979 ώστε να την τροχοδρομήσει στην ξέφρενη κούρσα του καπιταλιστικού πλουτισμού. Μπίνγκο! Η Κίνα είναι σήμερα η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Τον Σεπτέμβριο του 1973, ο στρατηγός Πινοσέτ (Pinochet) με την υποστήριξη της CIA ανατρέπει τον εκλεγμένο πρόεδρο της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε (Salvador Allende) που αυτοκτονεί: προκειμένου να επιβάλει την κυριαρχία της, η χούντα δολοφονεί 3,000 άρομα κι εξαφανίζει χιλιάδες άλλους. Μόλις εμπεδωθεί στην εξουσία, μετατρέπει την Χιλή σε εργαστήριο εφαρμογής των θεωριών της απορρύθμισης της οικονομίας και της κοινωνίας: κι ενώ η λατινική Αμερική στενάζει κάτω από την μπότα των πραξικοπηματιών στρατιωτικών, στην δυτική Ευρώπη οι εξαντλημένες δικτατορίες καταρρέουν: Ελλάδα και Πορτογαλία το 1974, Ισπανία το 1975.
'Αλλο ένα μελανό σημείο: η τρομοκρατία πρωταγωνιστεί. Πέραν της παλαιστινιακής, λιβανέζικης, λατινοαμερικανικής τρομοκρατίας, πέραν της ισραηλινής αντιτρομοκρατίας και της τρομοκρατίας των αποσχιστικών κινημάτων των Βάσκων, των Κορσικανών και των Βορειοϊρλανδών, μια σειρά από ακροαριστερές ομάδες κηρύσσουν τον πόλεμο στο κράτος, ιδίως στις πρώην φασιστικές χώρες -την Ιταλία, την Γερμανία και την Ιαπωνία- μιας που στα μάτια τους το φασιστικό παρελθόν των χωρών τους δικαιώνει τον αιματηρό χαρακτήρα των επιχειρήσεών τους που θα συνεχιστούν ως το τέλος της δεκαετίας του 1970. Η γαλλική άκρα αριστερά δεν θα διανύσει εντέλει το όριο των συμβολικών βίαιων ενεργειών, αν εξαιρέσει κανείς την μικρή ομάδα «αξιόν ντιρέκτ» που στα τέλη της δεκαετίας του 1970 διαπράττει πολυάριθμες δολοφονίες.
Τον Δεκέμβριο του 1973 εκδίδεται στο Παρίσι ο πρώτος τόμος του «αρχιπελάγους Γκουλάγκ» του Αλεξάντερ Σολζενίτσιν (Aleksandr Solzhenitsyn), που το 1970 έχει τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας. Αυτό το έργο, μαζί με πολλά ακόμα βιβλία που θα ακολουθήσουν, καταστρέφει τις άοκνες προσπάθειες της Σοβιετικής Ένωσης να παραστήσει την δημοκρατική και την ειρηνόφιλη.
Κατάρρευση
Παγιδευμένη ανάμεσα στις κακές σοδειές και την έλλειψη κεφαλαίων, η κομμουνιστική αυτοκρατορία επιλέγει τελικά την «φυγή προς τα εμπρός» και στα τέλη της δεκαετίας του 1970 ρίχνεται στην περιπέτεια της εισβολής στο Αφγανιστάν και της τοποθέτησης πυραύλων μέσου βεληνεκούς στους δορυφόρους της στην Ευρώπη. Ισλαμιστές μαχητές· ένας Πολωνός πάπας· κούρσα των εξοπλισμών: ο σοβιετικός κομμουνισμός δεν αντέχει να τα βάλει ταυτόχρονα με όλους αυτούς. Η κατάρρευσή του βρίσκεται επί θύραις.
Ενώ όμως τέλειωνε το 1973, κανένας ηγέτης κράτους ή κυβέρνησης, κανένας ιστορικός, κανένας οικονομολόγος, κανένας δημοσιογράφος ασφαλώς δεν μπορούσε να συνειδητοποιήσει την σημασία όλων των διάσπαρτων γεγονότων εκείνου του έτους για τον κόσμο, πέραν φυσικά του ότι αυτός γινόταν ασταθέστερος και ρευστός. Και από μια άποψη αν, όπως έλεγε ο ανθρωπολόγος Ζορζ Μπαλαντιέ (Georges Balandier), «νεωτερικότητα σημαίνει κίνηση συν αβεβαιότητα», ε από το 1973 δεν έχουμε παράπονο!
Στο παιχνίδι των δεκαετιών, τα «σέβεντις» θεωρούνται συχνά μια κάπως πιο σοβαροφανής -και συχνά κακή- απομίμηση των «σίξτις», που φημίζονται για την ξεγνοιασιά τους. Ορισμένοι τα παρακολούθησαν από κέντρα αποτοξίνωσης. Στην πραγματικότητα, η δεκαετία του '70 αξιοποίησε τα υλικά εκείνης του '60: προέκυψε ένα μοναδικό χαρμάνι, που το αναδύει καλύτερα το έτος 1973, το οποίο είναι για την δεκαετία του '70 ό,τι ήταν το 1968 για την προηγούμενη, με μια διαφορά: το 1968 ήταν άλμα, το 1973 μαραθώνιος.
Το 1968 αποτελειώνει τα υπολείμματα της αστικής ηθικής του 19ου αιώνα, που κατέπνιγαν τις κοινωνίες της πλήρους απασχόλησης. Όπως το δείχνει η ταινία του Ολιβιέ Ασαγιάς (Olivier Assayas), στην Γαλλία μετά τον Μάη ακολουθήθηκαν δύο δρόμοι: εκείνος του αριστερισμού, και εκείνος της κοινωνικής-πολιτιστικής εξέλιξης. Ο πρώτος βρίσκει τοίχο το 1972, με τον θάνατο του Πιερ Οβερνέ (Pierre Overney).
Εκθηλυσμός του κόσμου
Τελικά και ο μαζικός αριστερισμός θα εκβάλει στο κοινωνικό-πολιτιστικό πεδίο. Το 1968 δεν έμελλε να οδηγήσει στην προλεταριακή επανάσταση. Ο Μάης δεν ήταν τα προεόρτια του «μεγάλου βραδιού» της επανάστασης αλλά η χαραυγή των -απαγορευμένων ακόμα ως χτες- ερώτων. Ο Μάης που θριάμβευσε ήταν τελικά πολιτιστικός, κοινωνικός, μουσικός, απελευθερωτικός, ομοφυλόφιλος και ατομικιστικός. Σε αυτό το ρεύμα εντάσσεται και η εμφάνιση της εφημερίδας «λιμπερασιόν».
Η νεωτερικότητα του 1968 συνδέεται με την επιτάχυνση του εκθηλυσμού του κόσμου. Το αντισυλληπτικό χάπι, που νομιμοποιείται με τον «νόμο Νορίτ», φέρνει τα πρώτα του αποτελέσματα το 1968. Μαζί με το κίνημα υπέρ των αμβλώσεων, που καταλήγει στο «νόμο Βέιλ» του 1974-1975, απελευθερώνουν την γυναικεία σεξουαλικότητα. «Το σώμα μου μού ανήκει!» διατρανώνουν οι φεμινίστριες διεκδικώντας το δικαίωμα στην ευχαρίστηση και την ηδονή.
Η άλλη καινοτομία της δεκαετίας του 1960 αφορά την τεχνολογία. Όπως έγραψε ο οικονομολόγος Ντανιέλ Κοέν (Daniel Cohen) «οι φοιτητές που ενηλικιώθηκαν στα αμερικανικά πανεπιστήμια μέσα στο κλίμα της αμφισβήτησης της δεκαετίας του 1960, θα βρουν στην πληροφορική το τεχνολογικό μέσο που τους επιτρέπει να διαλύσουν την τυποποίηση του κόσμου που είχαν επιβάλει οι γονείς τους». Πράγματι, είναι μερικές παρέες χίπηδων που χάρη στην εφεύρεση των προσωπικών υπολογιστών, με ότι συνεπάγεται αυτό σε εφαρμογές και δικτύωση, θα φέρουν την επανάσταση στην πληροφορική και θα ακυρώσουν τα σχέδια των μεγάλων εταιρειών να κατασκευαστούν γιγάντιοι υπολογιστές που θα παρέμεναν εγκλωβισμένοι σε ειδικούς χώρους -ιδιοκτησίας τους. Σήμερα, ατμομηχανές της παγκόσμιας οικονομίας είναι ακριβώς οι εταιρείες αυτών των χίπηδων.
Το σκληρό ροκ
Το 1973, οι 'Αγγλοι «λεντ ζέπελιν», που έχουν διαδεχθεί τους «μπιτλς», εκπέμπουν πρώτοι τους ήχους που αργότερα θα ονομαστούν «χαρντ ροκ». Μέσα στον ορυμαγδό ιδρύονται και οι AC/DC. Οι «κουιν», που ιδρύθηκαν το 1970, κυκλοφορούν το πρώτο τους σινγκλ όπως το κάνουν και οι ΑΒΒΑ· οι «πινκ φλόιντ» ηχογραφούν το «the dark side of the moon».
Την ίδια χρονιά τερματίζεται ένας πόλεμος με πάνω από τέσσερα εκατομμύρια νεκρούς Βιετναμέζους, που πλήττει θανάσιμα και την Αμερική, αναγκάζοντάς την να υποστεί μια ηθική και στρατιωτική ήττα. Οι σχετικές ειρηνευτικές συνθήκες θα υπογραφούν στις 27 Ιανουαρίου 1973.
Το 1972 ξεσπάει το σκάνδαλο Ουοτεργκέιτ. Η έρευνα της «Ουάσινγκτον ποστ» οδηγεί ταχέως στον διορισμό ενός ειδικού ανακριτή και στο άνοιγμα μιας κοινοβουλευτικής έρευνας. Το 1973, ασκούνται διώξεις κατά στενών συνεργατών του Νίξον (Nixon). Η δικαιοσύνη αποκαλύπτει την ύπαρξη ενός συστήματος υποκλοπών που έχει μολύνει το FBI, την CIA και πολλές υπηρεσίες ασφαλείας του Λευκού Οίκου. Το 1974, ο Ρίτσαρντ Νίξον παραιτείται.
Το νέο Χόλυγουντ αποτυπώνει αυτήν την νέα εποχή της δυσπιστίας: κυκλοφορούν «ο νονός» (1972), «οι τρεις ημέρες του κόνδορα» (1975), το «όλοι οι άνθρωποι του προέδρου» (1976), το «άλιεν» (1979), χώρια η μακρά σειρά των ταινιών για το Βιετνάμ, όπου Αμερικανοί καταγγέλλουν Αμερικανούς.
Πρώτο πετρελαϊκό σοκ
Ένας πόλεμος τελειώνει, ένας άλλος αρχίζει: πρόκειται για τον τέταρτο αραβοϊσραηλινό πόλεμο, τον λεγόμενο «του γιομ κιπούρ». Αυτή την φορά την στρατιωτική πρωτοβουλία την αναλαμβάνουν οι Αιγύπτιοι και οι Σύριοι, που εξορμούν ταυτόχρονα κατά του ισραηλινού κράτους, που όμως γρήγορα αποκρούει με επιτυχία την επίθεση. Ο αραβικός εθνικισμός δεν θα ανακάμψει ποτέ από την νέα αυτή αποτυχία, στην οποία θα απολέσει κάθε πολιτική του αξιοπιστία.
Για αντίποινα, τα αραβικά πετρελαιοπαραγωγά κράτη κηρύσσουν εμπάργκο στις εξαγωγές του «μαύρου χρυσού». Έτσι βιώνουμε το πρώτο πετρελαϊκό σοκ. Το δεύτερο θα σημαδευτεί από την νίκη των αγιατολάχ στο Ιράν. Η τιμή του πετρελαίου εκτοξεύεται από τα 3 στα 12 δολάρια. Αλλά η συγκυριακή κρίση επισπεύδει μιαν άλλη κρίση, διαρθρωτική. Καταχρεωμένες από τον πόλεμο του Βιετνάμ και αντιμέτωπες με την μείωση της ανταγωνιστικότητάς τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες προχωρούν σε μαζική υποτίμηση του δολαρίου. Ήδη από τον Δεκέμβριο του 1971 έχουν θέσει εν αμφιβόλω την ανταλλαξιμότητα του εθνικού τους νομίσματος με αποτέλεσμα το δολάριο να χάνει διαρκώς σε αξία. Το 1973 είναι η χρονιά των πρώτων διεθνών συναντήσεων με σκοπό να ελεγχθεί η ξέφρενη διακύμανση των νομισματικών ισοτιμιών. Η ενεργειακή κρίση, ο νομισματικός κλυδωνισμός, η πληθωριστική παρέκκλιση, θα ραγίσουν τελικά τον αναπτυξιακό μηχανισμό στις αναπτυγμένες δυτικές χώρες, που έκτοτε δεν επανέκαμψε ποτέ.
Η ανεργία διογκώνεται: πλήττει τους νέους πρώτα, τις γυναίκες, τους μετανάστες, τους ανειδίκευτους εργάτες. Μεταξύ 1970 και 1993, ο ανεργία υπερτετραπλασιάζεται. Ο κοινωνικός αποκλεισμός επεκτείνεται. Έχουμε πολλές προσπάθειες πυροδότησης της ανάκαμψης με κεϊνσιανές συνταγές: στις ΗΠΑ, επί προεδρίας Φορντ (Ford) και Κάρτερ (Carter), στην Γαλλία επί Ζισκάρ (Giscard), γύρω στο 1974-75. Όλες αποτυχαίνουν· τα δημόσια χρέη διογκώνονται, ενώ ο πληθωρισμός συνεχίζει να ίπταται στα ύψη.
Πολύ γρήγορα γίνονται της μόδας οι φιλελεύθερες και μονεταριστικές θεωρίες και κυοφορείται μια συντηρητική επανάσταση. Η πρώτη που την υλοποιεί είναι η Μάργκαρετ Θάτσερ (Margaret Thatcher) το 1979, για να την ακολουθήσει μια χρονιά αργότερα ο Ρόναλντ Ρέιγκαν (Ronald Reagan). Αλλά κανείς τους δεν κατορθώνει να δαμάσει την ανεργία και τα ελλείμματα.
Υπό την πίεση των πετροδολαρίων που παράγει η άνοδος της τιμής του πετρελαίου γεννιέται μια αυτόνομη αγορά κεφαλαίων. Πολύ γρήγορα, η παραγωγή αποσυνδέεται από την χρηματοοικονομία. Η κινητικότητα των κεφαλαίων, της παραγωγής και της απασχόλησης εμπεδώνουν την διαρκώς αυξανόμενη ρευστότητα. Στην Νέα Υόρκη το 1973 αναγείρεται το σύμβολο αυτής της επέλασης της χρηματοοικονομίας, οι δίδυμοι πύργοι του «παγκόσμιου κέντρου εμπορίου».
Καπιταλιστικός πλουτισμός
Η παγκοσμιοποίηση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Στο πλαίσιο αυτό ο Ντενγκ Σιάο Πινγκ (Deng Xiao-ping), αποκαθίσταται στα διευθυντικά όργανα του κινεζικού κομμουνιστικού κόμματος το 1973, πριν καταλάβει την εξουσία της μεγάλης χώρας το 1979 ώστε να την τροχοδρομήσει στην ξέφρενη κούρσα του καπιταλιστικού πλουτισμού. Μπίνγκο! Η Κίνα είναι σήμερα η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Τον Σεπτέμβριο του 1973, ο στρατηγός Πινοσέτ (Pinochet) με την υποστήριξη της CIA ανατρέπει τον εκλεγμένο πρόεδρο της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε (Salvador Allende) που αυτοκτονεί: προκειμένου να επιβάλει την κυριαρχία της, η χούντα δολοφονεί 3,000 άρομα κι εξαφανίζει χιλιάδες άλλους. Μόλις εμπεδωθεί στην εξουσία, μετατρέπει την Χιλή σε εργαστήριο εφαρμογής των θεωριών της απορρύθμισης της οικονομίας και της κοινωνίας: κι ενώ η λατινική Αμερική στενάζει κάτω από την μπότα των πραξικοπηματιών στρατιωτικών, στην δυτική Ευρώπη οι εξαντλημένες δικτατορίες καταρρέουν: Ελλάδα και Πορτογαλία το 1974, Ισπανία το 1975.
'Αλλο ένα μελανό σημείο: η τρομοκρατία πρωταγωνιστεί. Πέραν της παλαιστινιακής, λιβανέζικης, λατινοαμερικανικής τρομοκρατίας, πέραν της ισραηλινής αντιτρομοκρατίας και της τρομοκρατίας των αποσχιστικών κινημάτων των Βάσκων, των Κορσικανών και των Βορειοϊρλανδών, μια σειρά από ακροαριστερές ομάδες κηρύσσουν τον πόλεμο στο κράτος, ιδίως στις πρώην φασιστικές χώρες -την Ιταλία, την Γερμανία και την Ιαπωνία- μιας που στα μάτια τους το φασιστικό παρελθόν των χωρών τους δικαιώνει τον αιματηρό χαρακτήρα των επιχειρήσεών τους που θα συνεχιστούν ως το τέλος της δεκαετίας του 1970. Η γαλλική άκρα αριστερά δεν θα διανύσει εντέλει το όριο των συμβολικών βίαιων ενεργειών, αν εξαιρέσει κανείς την μικρή ομάδα «αξιόν ντιρέκτ» που στα τέλη της δεκαετίας του 1970 διαπράττει πολυάριθμες δολοφονίες.
Τον Δεκέμβριο του 1973 εκδίδεται στο Παρίσι ο πρώτος τόμος του «αρχιπελάγους Γκουλάγκ» του Αλεξάντερ Σολζενίτσιν (Aleksandr Solzhenitsyn), που το 1970 έχει τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας. Αυτό το έργο, μαζί με πολλά ακόμα βιβλία που θα ακολουθήσουν, καταστρέφει τις άοκνες προσπάθειες της Σοβιετικής Ένωσης να παραστήσει την δημοκρατική και την ειρηνόφιλη.
Κατάρρευση
Παγιδευμένη ανάμεσα στις κακές σοδειές και την έλλειψη κεφαλαίων, η κομμουνιστική αυτοκρατορία επιλέγει τελικά την «φυγή προς τα εμπρός» και στα τέλη της δεκαετίας του 1970 ρίχνεται στην περιπέτεια της εισβολής στο Αφγανιστάν και της τοποθέτησης πυραύλων μέσου βεληνεκούς στους δορυφόρους της στην Ευρώπη. Ισλαμιστές μαχητές· ένας Πολωνός πάπας· κούρσα των εξοπλισμών: ο σοβιετικός κομμουνισμός δεν αντέχει να τα βάλει ταυτόχρονα με όλους αυτούς. Η κατάρρευσή του βρίσκεται επί θύραις.
Ενώ όμως τέλειωνε το 1973, κανένας ηγέτης κράτους ή κυβέρνησης, κανένας ιστορικός, κανένας οικονομολόγος, κανένας δημοσιογράφος ασφαλώς δεν μπορούσε να συνειδητοποιήσει την σημασία όλων των διάσπαρτων γεγονότων εκείνου του έτους για τον κόσμο, πέραν φυσικά του ότι αυτός γινόταν ασταθέστερος και ρευστός. Και από μια άποψη αν, όπως έλεγε ο ανθρωπολόγος Ζορζ Μπαλαντιέ (Georges Balandier), «νεωτερικότητα σημαίνει κίνηση συν αβεβαιότητα», ε από το 1973 δεν έχουμε παράπονο!
Από το www.ppol.gr (Προοδευτική Πολιτική)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου